Page 99 - Thai Culture

ศิ ลปะการแสดง สื่อแห่งจิตวิญญาณ |97
หุ่นกระบอก
เป็นหุ ่นที่เกิดขึ้ นในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยเลียนแบบมาจากหุ่นจีนไหหล�ำที่ ใช้กระบอกไม้ ไผ่
เป็นแกนตัวหุ่น ภายหลังจึงเรียกกันว่า หุ่ นกระบอก ลักษณะเด่ นของหุ่นกระบอก คือ เป็นหุ่นครึ่งตัว
มีส่ วนประกอบหลักคื อ ศีรษะหุ่น ซึ่งท�ำเป็ นตัวละครต่างๆ เช่น พระ นาง ยักษ์ ลิง ตลก สัตว์ มื อหุ่นมี
ลักษณะตั้งวงร�ำเหมือนมือละครร�ำ หากเป็นตัวพระ ยักษ์ ตลก มักท�ำมือขวาส�ำหรับก�ำอาวุธ มือซ้าย
ตั้งวงร�ำ ส่วนตัวนางท�ำท่าตั้ งวงทั้งสองข้าง มือหุ่นจะต่ อไม้ยาวลงมาเรียกว่า ไม้ ตะเกียบ ส�ำหรับจับเชิด
หุ่นให้ร่ายร�ำ เสื้ อหุ่นเป็นถุงคลุมจากไหล่ปิดลงมาครึ่งตัว ปักเย็บอย่างงดงามตามลักษณะของตัวละคร
ตัวพระมีอินทรธนู กรองคอ ตัวนางมีผ้ าห่มนาง กรองคอ วิธีการแสดงหุ่นกระบอกปรับปรุงมาจากการ
แสดงละครร�ำ แต่ดัดแปลงท่ าทางให้หุ่นร่ายร� ำเพื่อเลียนแบบคน เรื่องที่นิยมเล่นหุ่นกระบอกคือ เรื่องที่
น�ำมาจากบทละครนอก เช่น ลั กษณวงศ์ สังข์ทอง ไกรทอง แก้ วหน้าม้า สุ วรรณหงส์ และพระอภัยมณี
การแสดงหุ่นกระบอกจะมีการสร้างโรงและฉากหุ่นเพื่อปิ ดบังผู้เชิด มีซุ้มประตูสองข้างเพื่อให้ตัวหุ่นร�ำ
เข้าออก และมีบังมื อด้านล่างเพื่อบังมื อของผู้เชิด
• การแสดงหุ่นกระบอก ต�ำนานสมเด็จพระนเรศวร
เรื่อง “ตะเลงพ่าย” ณ มูลนิ ธิจักรพันธุ์ โปษยกฤต