Page 79 - Thai Culture

ศิลปะการแสดง สื่อแห่งจิตวิญญาณ |77
หมอล�ำ
ล�ำน�ำแห่งวิถีชน
วิวั ฒนาการของการแสดงหมอล�ำจากหมอล�ำพื้ นหรือหมอล� ำเรื่องซึ่ งถ่ายทอดเรื่องราวต่างๆ อย่างมีอรรถรส
คลอไปกับเสียงเป่าแคนในจังหวะสู งต�่ำเป็นท่วงท�ำนองอันไพเราะ จนถึงการเปลี่ยนแปลงเป็นการแสดงหมอล�ำซิ่งที่
ประกอบด้วยนักร้องหมอล�ำและหางเครื่อง สะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงในสังคม ในขณะเดียวกันก็เปรียบได้
ดั่งวิถีชีวิตของคนอีสานที่แตกต่ างกันในแต่ละยุคสมัย
ศิลปะการแสดงหมอล� ำนั้นอยู่คู่ กับชาวอีสานมาตั้งแต่อดีต ค�ำว่า “หมอล�ำ” มาจากค�ำ ๒ ค�ำรวมกัน ได้แก่
“หมอ” หมายถึง ผู้มีความช�ำนาญ และ “ล�ำ” หมายถึง การบรรยายเรื่องราวต่างๆ ด้วยท� ำนองอันไพเราะ หมอล�ำ
จึงหมายถึง ผู้ที่มีความช�ำนาญในการบรรยายเรื่องราวต่ างๆ ด้วยท�ำนองเพลง หรืออี กนัยหนึ่งคือการน�ำเอาเรื่อง
ในวรรณคดีอีสานมาขั บร้องโดยการท่องจ�ำค�ำกลอน หรือการเล่ านิทานด้วยภาษาถิ่นอีสานประกอบเสียงดนตรี
พื้นบ้านแคน
หมอล�ำในถิ่นอีสานสามารถแบ่ งออกเป็นสองประเภทใหญ่ ได้แก่ หมอล�ำเพื่อความบันเทิง และหมอล�ำที่แสดง
ในพิธีกรรม โดยหมอล�ำเพื่อความบันเทิง เช่น หมอล�ำเรื่อง หมอล� ำกลอน หมอล�ำหมู่ หมอล�ำเพลิน ล้วนเป็นการ
แสดงที่อาศัยการเล่าเรื่ องราวผ่ านวิธีการแสดง เครื่องดนตรีและจ�ำนวนผู ้แสดงที่แตกต่างกั นไป บ้างร้ องเป็นคู ่
บ้างร้องเป็นหมู่คณะ บ้างใช้เพียงเสียงแคน หรือบางครั้ งมีการน� ำเสียงพิณและกลองชุดมาเพิ ่มความสนุกสนาน
ส่วนหมอล�ำที่แสดงในพิธี กรรมนั้นคือหมอล�ำผีฟ้ า หมอล�ำจะท�ำหน้าที่เป็นสื่อติดต่อกับผีฟ้ า ตามความเชื่อเรื่ องผีฟ้า
และแถนของชาวอีสาน สามารถพยากรณ์ดินฟ้าอากาศหรือช่วยรักษาคนป่วย รวมถึงเป็นการให้ก�ำลังใจในการต่อสู้กับ
โรคภัยต่างๆ อีกด้ วย
“แคนเป็ นเครื่องดนตรีเพียง
ชนิดเดียวที่ใช้ประกอบการแสดง
หมอล�ำกลอนของชาวอีสาน
โดยมีหมอแคนเป็นผู้เป่าแคน
ประกอบการล� ำกลอน”