Page 101 - Thai Culture

หุ่นละครเล็ก
สันนิษฐานว่าเริ่มมีการเล่นเป็นมหรสพราวปี พ.ศ. ๒๔๔๔ โดยนายแกร
ศัพทวนิช เป็นผู้ ริเริ่มสร้างขึ้น ตัวหุ่นมีขนาดสูงประมาณ ๑ เมตร สร้ างเลียนแบบ
หุ่นหลวงและหุ ่นเล็ก แต่ต่างกันที่ การบังคับหุ ่นและลีลาการเชิด ซึ่งเป็น
ศิลปะที่ สร้างสรรค์ขึ้นใหม่ ต่ อมานายสาคร ยังเขียวสด ผู้ได้รับการสืบทอดวิชา
หุ่นละครเล็ ก ได้สร้างหุ่นละครเล็ กขึ้นมาใหม่ และพัฒนารูปแบบในการเชิดให้
ออกมาอยู่ด้ านนอก เพื่ อให้ผู้ชมได้เห็ นลีลาของผู้เชิดไปพร้ อมๆ กับหุ่น
โดยหุ่น ๑ ตัว ใช้ผู้เชิด ๓ คน และมีการถ่ายทอดสู่บุตรชายหญิง โดยจัดตั้งคณะ
หุ่นขึ้ นครั้งแรก ใช้ชื่อว่า คณะสาครนาฏศิลป์ ละครเล็กหลานครูแกร และได้
ก่อตั้งโรงละคร ส�ำหรับจัดแสดงหุ่นละครเล็กขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย
ซึ่งรู้จักกันในนาม นาฏยศาลา หุ่นละครเล็ก (โจหลุยส์)
ความส�ำคัญของหุ่นไทยคื อการน�ำศิ ลปวัฒนธรรมอันวิจิตรแขนงต่างๆ
ของชาติรวมเข้าไว้ด้วยกัน การสร้างหุ่นหนึ่งตัว ต้องอาศัยช่างผู้มีความช�ำนาญ
ทางประติมากรรม จิตรกรรม ในการสร้างส่วนหัวและล�ำตั ว รวมถึงเชี่ ยวชาญ
หลักกลศาสตร์ในการสร้างกลไกบังคั บหุ่น อีกทั้งต้ องใช้ช่างประณีตศิลป์ผู้
ช�ำนาญในการฝีมือเย็บปักถักร้อย ประดิ ษฐ์เครื่องแต่ งกายและเครื่องประดับ
ส�ำหรับผู ้เชิดหุ ่นกระบอก ต้องเป็ นผู้มีความรู้ทางนาฏศิลป์ ดุ ริยางคศิ ลป์
และวรรณศิลป์ เนื่องจากการร่ายร�ำของหุ่นท�ำตามแบบละครร�ำ และผู้เชิดยัง
ต้องรู ้จักจังหวะและอารมณ์ของเพลงที่ใช้ประกอบการแสดง ตลอดจนการ
ด�ำเนินเรื่องตามบทประพันธ์และบทร้องเจรจา นอกจากนี้หากเป็นการแสดง
หุ่นกระบอกยังประกอบด้วยศิลปะชั้นสูงอีกหลายสาขา เช่ น สถาปัตยกรรม
มัณฑนศิลป์ ในการสร้างโรงหุ่ นและฉากให้เหมาะกับเนื้อเรื่ อง เรียกว่าเป็น
งานแสดงที่น�ำศาสตร์และศิลป์แขนงต่างๆ ของไทยมาหลอมรวมเข้าด้ วยกัน
อย่างงดงามลงตัว
• ในการแสดงหุ่นละครเล็กผู้ชมจะเห็นทั้งตัวหุ่นและผู้เชิดร่ายร�ำ
ไปพร้ อมกัน จึงต้องใช้ผู้เชิ ดที่มีความช�ำนาญในการเล่นโขนละคร
เป็ นอย่างดี
“นอกจากตัวหุ่นหลวงที่ ยังหลงเหลืออยู่จนถึ งปัจจุบัน หลักฐาน
การแสดงหุ่นของไทยยังปรากฏให้เห็นในภาพจิตรกรรมฝาผนัง
ฝีมือช่างสมัยรัชกาลที่ ๓ ที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
และฝีมื อช่างสมัยรัชกาลที่ ๔ ที่วัดทองธรรมชาติ วัดโสมนัสวรวิหาร
กรุงเทพฯ และวัดมั ชฌิมาวาส จังหวัดสงขลา”