Page 85 - มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม๒๕๕๓

Folk Sports, Games and Martial Arts Domain
Intellectual Cultural Heritage 83
มวยไทย มี ร่องรอยพัฒนาการมาตั้งแต่ สมั ยสุวรรณภูมิ
เริ่มชั ดเจนขึ้นในสมัยทวารวดี รุ่งเรื องในสมัยสุโขทัย อยุธยา ธนบุรี
และรัตนโกสินทร์ เป็นศิลปะการต่อสู้ที่มีกลวิธีในการใช้ส่วนต่ าง ๆ
ของร่ างกาย ได้แก่ มือ เท้า เข่า ศอก อย่างละ ๒ ศี รษะอีก ๑
รวมเรียกว่า นวอาวุธ อย่างผสมกลมกลื น ทั้งในการต่อสู้ป้องกัน
ตัวและเชิ งกีฬา
มวยไทย มีความสำ�คัญทั้ งต่ อบุคคล ชุมชน สังคม และ
ประเทศชาติ มีส่วนสำ�คัญยิ่งในการดำ�รงเอกราชของชาติไทย
ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ในสมัยก่ อน ชายฉกรรจ์ไทยแทบทุกคน
ทั้ งพระมหากษัตริย์ เจ้านายชั้นผู้ใหญ่ ขุนนางฝ่ ายทหาร และ
สามั ญชน จะได้รับการฝึกฝนมวยไทยไว้ เพื่อป้องกันตัวและชาติ
บ้ านเมือง เพราะการใช้อาวุ ธ เช่น กระบี่ กระบอง พลอง ดาบ
ง้ าว ทวน ประกอบกั บมวยไทย จะทำ�ให้การใช้อาวุธนั้ นเกิด
ประสิ ทธิภาพสูงสุด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการต่อสู้ป้ องกันตัว
ระยะประชิด
ศิลปะมวยไทย คือ ศิลปะการต่อสู้ที่ใช้ หลักพื้นฐานและทักษะ
การต่อสู้ในระดับต่างๆ คือ ท่าร่าง เชิงมวย ไม้มวย และเพลงมวย
อย่ างผสมผสานกันจนมีประสิ ทธิภาพสู งสุ ด ทั้งการรุกและ
การรับ ท่าร่าง คือการเคลื่อนตัวและการเคลื่อนที่ เชิงมวย คือ
ท่ าทางของการใช้นวอาวุ ธในการต่อสู้ แบ่งออกเป็น เชิงรุก ได้แก่
เชิ งหมัด เชิงเตะ เชิงถีบ เชิงเข่ า เชิงศอก และเชิงหัว เชิงรับ ได้แก่
ป้ อง ปัด ปิด เปิด ประกบ จับ รั้ง เป็นต้น ซึ่งเชิงมวยนี้ถือว่าเป็น
พื้นฐานสำ�คัญในศิลปะมวยไทย ไม้มวย หมายถึงการผสมผสาน
การใช้หลักพื้นฐานของศิลปะการต่อสู้ เข้ากับท่าร่างและเชิงมวย
ถ้าใช้เพื่อการรับเรียกว่า “ไม้รับ” ถ้าใช้เพื่อการรุกเรียกว่า “ไม้รุก”
ไม้มวย ยั งแบ่งออกเป็นแม่ไม้ ลูกไม้ และไม้ เกร็ด แม่ ไม้ คือ
การปฏิ บัติการหลัก ที่ เป็นแม่บทของการปฏิบัติการรุกและรั บ
ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับองค์ประกอบ ๓ ประการ คือ กำ�ลัง พื้นที่
ที่ ใช้กำ�ลัง และจังหวะเวลาในการใช้กำ�ลัง ลูกไม้ คือ การปฏิบัติ
การรองที่ แตกย่อยมาจากแม่ไม้ ซึ่งแปรผันแยกย่ อยไปตามการ
พลิกแพลงของท่ าร่างและเชิงมวยที่นำ �มาประยุกต์ ใช้ และไม้เกร็ด
คือ เคล็ ดลับต่างๆ ที่ นำ�มาปรุงทำ�ให้แม่ไม้และลู กไม้ที่ปฏิบั ติมี
ความพิสดารมากยิ่ งขึ้น
ไม้มวยนั้น มี การตั้งชื่ อไม้มวยต่างๆให้ ไพเราะ เข้าใจและ
จดจำ �ได้ง่ ายโดยเทียบเคี ยงลักษณะท่าทางของการต่ อสู้กับชื่อ
หรื อลีลาของตัวละคร เหตุ การณ์ หรื อสัตว์ในวรรณคดี เช่ น
เอราวัณเสยงา หนุมานถวายแหวน มณโฑนั่งแท่ น อิ เหนา
แทงกฤช ไม้ มวยบางไม้ เรียกชื่อตามสิ่ งที่ คุ้นเคยในวิถีชีวิต
มวยไทย
ของคนไทย เช่ น เถรกวาดลาน คลื่นกระทบฝั่ ง หนูไต่ราว
มอญยั นหลั ก ญวนทอดแห เป็นต้ น เพราะเมื่ อเอ่ ยชื่ อ
ท่ ามวยแล้ว จะทำ�ให้นึกถึ งท่าทางของการต่อสู้ ได้อย่ างชัดเจน
ส่วน เพลงมวย หมายถึง การแปรเปลี่ยนพลิกแพลงไม้มวยต่างๆ
ต่อเนื่องสลับกันไปอย่ างพิศดารและงดงามในระหว่างการต่อสู้
ในอดีตมวยไทยชกกันด้วยมือเปล่า หรือใช้ด้ายดิบพันมือ หรือ
เรี ยกกันว่า “คาดเชือก” จึงสามารถใช้มือในการจับ หัก บิด ทุ่ม
คู่ต่อสู้ได้ นักมวยจึงใช้ชั้นเชิงในการต่ อสู้มากกว่าการใช้พละกำ�ลัง
จึ งเกิดไม้มวยมากมาย แต่เมื่อมวยไทยได้ พัฒนาเป็นกีฬามากขึ้น
มี การออกฎกติ กาต่างๆ เพื่อป้องกั นอั นตรายที่จะเกิดขึ้นแก่
นั กมวย และตัดสินได้ง่ าย ไม้มวยที่มีมาแต่อดีตบางไม้ จึงไม่
สามารถนำ�มาใช้ในการแข่งขันได้ และบางไม้ นักมวยก็ไม่สามารถ
ใช้ได้ถนัดเนื่องจากมีเครื่องป้องกันร่างกายมาก ไม้มวยบางท่าจึง
ถูกลืมเลื อนไปในที่สุด
มวยไทย มีวิวัฒนาการมาหลายยุคหลายสมัย จึงได้หลอมรวม
ศิลปวั ฒนธรรมหลายด้านเข้าด้ วยกั นอย่างผสมผสานกลมกลื น
เช่น ความเชื่ อในเรื่องจิตวิญญาณ คาถาอาคม ดนตรี วรรณกรรม
คุณธรรม จริยธรรม เป็นธรรมเนียมนิยมที่นักมวยไทยยังคงยึดถือ
ปฏิ บัติกันอยู่ในปัจจุบัน ได้แก่ การขึ้นครู การครอบครู การไหว้ครู
การแต่ งมวย และดนตรีปี่ มวย
โดยเหตุนี้ มวยไทยจึงเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ เป็ นเครื่องมือ
ที่ ใช้ในการฝึกคนที่ วิเศษอย่างหนึ่ง เพราะการฝึกมวยไทยช่วย
พัฒนาร่างกาย อารมณ์ จิตใจ และสติปั ญญา ให้เป็ นผู้มีความ
สมบู รณ์ทั้ งกาย ใจ สามารถอยู่ในสั งคมได้ อย่างมีความสุข
นอกจากนี้ มวยไทยยังเป็ นสื่อที่ทำ �ให้ ชาวต่างชาติเข้ าใจและ
ชื่นชมประเพณีวัฒนธรรมไทยมากขึ้ นอีกด้วย