Basic HTML Version
Folk Literature Domain
Intellectual Cultural Heritage
75
บททำ
�ขวั
ญนาค
บททำ
�ขวั
ญนาค
เป็
นบทที่
หมอขวั
ญร้
องในประเพณี
บวชนาค
ตามธรรมเนี
ยมไทย เมื่
อบุ
ตรชายอายุ
ครบ ๒๐ ปี
พ่
อแม่
จะ
จั
ดการให้
บุ
ตรชายของตนบวชเป็
นพระภิ
กษุ
ในพระพุ
ทธศาสนา
ช่
วงเวลาที่
นิ
ยมบวชคื
อ ก่
อนเทศกาลเข้
าพรรษา ใช้
เวลาบวช
ประมาณ ๓ เดื
อน ก่
อนหน้
านั้
น ฝ่
ายผู้
บวชจะไปหาเจ้
าอาวาสหรื
อ
พระผู้
เป็
นอุ
ปั
ชฌาย์
เพื่
อขอให้
สอนท่
องบทสวดขานนาค เมื่
อถึ
ง
วั
นงาน เจ้
าภาพจะจั
ดงานสมโภช หรื
อที่
เรี
ยกว่
า “ทำ
�ขวั
ญนาค”
ก่
อนบวช ๑ วั
น
ในการทำ
�ขวั
ญนาค “ผู้
บวชหรื
อเจ้
านาค” ซึ่
งโกนหั
ว
โกนคิ้
ว โกนหนวด โกนเครา ตั
ดเล็
บเรี
ยบร้
อยแล้
ว จะนุ่
งห่
มด้
วย
เครื่
องแต่
งกายที่
งดงาม นุ่
งจี
บด้
วยผ้
านุ่
งสี
ขาว ใส่
เสื้
อครุ
ย
ปั
กทอง สไบเฉี
ยงทางไหล่
ซ้
าย คาดเข็
มขั
ดฯลฯ และไปนั่
งตรงหน้
า
เครื่
องบายศรี
หมอทำ
�ขวั
ญนาคจะอ่
านคำ
�ทำ
�ขวั
ญนาคเป็
นทำ
�นอง
ตั้
งแต่
บทไหว้
บทชุ
มนุ
มเทวดา บทนะโม บทไหว้
ครู
บทคุ
ณ
มารดา และบทเชิ
ญขวั
ญนาค ครั้
นได้
ฤกษ์
ดี
หมอขวั
ญก็
จะนำ
�นาค
เข้
าขบวนแห่
ไปที่
วั
ด ถ้
าเจ้
าภาพมี
ฐานะดี
ก็
จะจั
ดขบวนแห่
อย่
างใหญ่
โต มี
เถิ
ดเทิ
ง กลองยาวและการละเล่
นเล็
กๆ น้
อยๆ
ร่
วมขบวนแห่
ส่
วนนาคจะเดิ
นไป หรื
อจะขี่
คอคนหรื
อนั่
งบนสั
ตว์
พาหนะ เช่
น ช้
าง ม้
า
บททํ
าขวั
ญนาคโดยทั่
วไป แบ่
งออกเป็
น บทไหว้
ครู
บทกํ
าเนิ
ดนาค บทคุ
ณมารดา บทขนานนามนาค บทสอนนาค
บทชมบายศรี
และบทอั
ญเชิ
ญขวั
ญ
ลั
กษณะเด่
นของบททำ
�ขวั
ญนาคอยู่
ที่
ช่
วงสรรเสริ
ญบุ
ญคุ
ณ
มารดา ซึ่
งต้
องอดทนดู
แลรั
กษาครรภ์
ตลอดเวลาที่
อุ้
มท้
อง จนถึ
ง
เวลาคลอดลู
กซึ่
งเป็
นช่
วงวิ
กฤตของชี
วิ
ต บทนี้
แสดงให้
เห็
นความ
รั
กของมารดาที่
มี
ต่
อบุ
ตร หมอขวั
ญที่
สามารถจะสร้
างความ
สะเทื
อนใจจนทำ
�ให้
ผู้
ฟั
งร้
องไห้
สะอึ
กสะอื้
นตามไปด้
วย
ปั
จจุ
บั
น แม้
จะยั
งมี
การสื
บทอดประเพณี
การทำ
�ขวั
ญนาค
แต่
การทำ
�ขวั
ญนาคที่
มี
เนื้
อหาสาระดี
ๆ นั้
น กลั
บใช้
เวลาในการ
ประกอบพิ
ธี
สั้
นลง หมอขวั
ญที่
จะร้
องบททำ
�ขวั
ญนาคได้
ไพเราะ
กิ
นใจก็
มี
น้
อยลงทุ
กวั
น และเพลงประกอบพิ
ธี
ทำ
�ขวั
ญนาค
ก็
ถู
กแทนที่
ด้
วยเพลงลู
กทุ่
งเพื่
อสร้
างความสนุ
กสนานแก่
ผู้
ร่
วม
ประกอบพิ
ธี
แทบจะทุ
กท้
องถิ่
น