Page 61 - มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม๒๕๕๓

Basic HTML Version

Folk Literature Domain
Intellectual Cultural Heritage
59
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต
เป็
นวรรณกรรมพุ
ทธศาสนาของไทย
มี
ชื่
อที่
รู้
จั
กกั
นอย่
างกว้
างขวางว่
า ตำ
�นานพระแก้
ว ตำ
�นาน
พระแก้
วมรกต ตำ
�นานพระพุ
ทธมหามณี
รั
ตนปฏิ
มากร ในท้
องถิ่
ภาคเหนื
อ มี
ชื่
อต่
างๆ เช่
น ตำ
�นานพระแก้
วเจ้
า ตำ
�นานพระแก้
มรกต ตำ
�นานพระแก้
วอมรกต ตำ
�นานพระแก้
วอั
มมรกตเจ้
ตำ
�นานพระแก้
ว เป็
นต้
น สำ
�นวนที่
นั
บว่
าเก่
ากว่
าฉบั
บอื่
นๆ ชื่
อว่
รั
ตนพิ
มพวงศ์
แต่
งเป็
นภาษาบาลี
โดยพระเถระพรหมราชปั
ญญา
ในช่
วง พ.ศ. ๑๙๗๙ - พ.ศ. ๒๐๑๑ นอกจากนี้
ยั
งปรากฏใน
ชิ
นกาลมาลี
ปกรณ์
ซึ่
งพระรั
ตนปั
ญญาเถระเขี
ยนเป็
นภาษาบาลี
เมื่
อประมาณ พ.ศ.๒๐๖๐ และยั
งปรากฏในพระราชพงศาวดาร
กรุ
งรั
ตนโกสิ
นทร์
รั
ชกาลที่
๑ ด้
วย
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต พบมากที
เป็
นสำ
�นวนล้
านนา
กระจั
ดกระจายอยู่
ตามวั
ดต่
างๆ มี
เนื้
อหาสั้
นๆ เพี
ยง ๗ – ๘
หน้
าลาน มี
ทั้
งที่
จารไว้
เฉพาะเรื่
องตำ
�นานพระแก้
วมรกต
เรื่
องเดี
ยว และจารร่
วมกั
บเรื่
องอื่
นๆ สำ
�หรั
บเรื่
องย่
อที่
คั
ดมานี้
สรุ
ปความมาจากตำ
�นานพระจั
นทน์
เจ้
า พระสิ
งห์
พระแก้
ต้
นฉบั
บใบลานเป็
นของวั
ดทรายมู
ล อ.สั
นกำ
�แพง จ.เชี
ยงใหม่
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต
เนื
อหามี
ว่
า เมื
อครั
งที
มหาเถรชื
อมหานาคเสน อยู
ที
เสนอาราม เมื
องปาฏลี
บุ
ตต์
คิ
ดจะสร้
างพระพุ
ทธรู
ปขึ
นองค์
หนึ
พร ะอิ
นทร์
บั
นด า ล ใ ห้
วิ
ษณุ
ก ร ร มนำ
� แก้
ว มณี
โชติ
จ า ก
ดอยวิ
บู
ลบรรพตมาให้
แต่
ยั
กษ์
กุ
มภั
ณฑ์
ให้
มรกตมาแทน
พระอิ
นทร์
จึ
งให้
สลั
กเป็
นรู
ปพระพุ
ทธเจ้
าสู
ง ๒ ศอก ๑ นิ
แล้
วบรรจุ
ธาตุ
พระพุ
ทธเจ้
าไว้
๗ แห่
ง พระมหานาคเสน
ได้
ทำ
�นายว่
า ต่
อไปพระแก้
วมรกตนี
จะเจริ
ญรุ
งเรื
องใน
ขอม พม่
า และไทย ต่
อมาพระยาอนุ
รุ
ทธราช กษั
ตริ
ย์
พม่
ได้
ส่
งนั
กปราชญ์
ทั
งหลายไปคั
ดลอกพระไตรปิ
ฎกจากลั
งกา
และได้
พระแก้
วมรกตกลั
บมาด้
วย ระหว่
างทางเรื
อสำ
�เภา
ถู
กนํ
าซั
ดไปติ
ดอยู
ที
นครหลวง พระยาอนุ
รุ
ทธราชไปขอคื
แต่
พระญานครหลวงคื
นให้
เฉพาะพระไตรปิ
ฎก ต่
อมา
พระญาอาทิ
ตย์
รบชนะเมื
องนครหลวง จึ
งอั
ญเชิ
ญพระแก้
มรกตไปที
เมื
องอโยธยา ภายหลั
งพระรามแห่
งเมื
องกำ
�แพงเพชร
ย้
ายไปไว้
ที
กรุ
งเทพฯ ต่
อมาพระญามหาพรหมราชได้
อั
ญเชิ
ไปไว้
ที
เชี
ยงราย และเมื
อพระญาติ
โลกราชแห่
งเชี
ยงใหม่
สร้
างกุ
ฎี
เสร็
จ จึ
งอั
ญเชิ
ญไปประดิ
ษฐานที
เมื
องเชี
ยงใหม่
แต่
นั
นมา
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต จึ
งเป็
นหลั
กฐานแสดงถึ
งภู
มิ
ปั
ญญา
ในการสร้
างสรรค์
วรรณกรรมของพระสงฆ์
ล้
านนาในอดี
และเป็
นบั
นทึ
กเหตุ
การณ์
ทางประวั
ติ
ศาสตร์
ที
แสดงให้
เห็
ถึ
งความคิ
ดและพลั
งศรั
ทธาของพุ
ทธศาสนิ
กชนที
มี
ต่
พระพุ
ทธรู
ปสำ
�คั
ญและศั
กดิ
สิ
ทธิ
องค์
นี