Page 45 - มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม๒๕๕๓

Performing Arts Domain
Intellectual Cultural Heritage 43
รำ�เพลงช้า - เพลงเร็ว หมายถึง การฝึกหั ดรำ�เบื้องต้ น
ในท่ารำ�แบบแผนของนาฏศิ ลป์ไทย ผ่านการปรับปรุงพั ฒนา
จนถือว่ าเป็นท่ารำ�มาตรฐานที่ถูกต้องสวยงาม สามารถนำ�ไป
เป็นแบบอย่างแก่ ท่ารำ�ชุดต่างๆ เช่น ท่ารำ �ของโขน ละคร ระบำ�
เป็นต้น เชื่ อว่า การรำ �เพลงช้า-เพลงเร็ ว น่าจะมี การฝึกหั ด
ม า พ ร้ อ ม กั บ กา รฝึ กหั ดนาฏศิ ลป์ ใ นวั ง เ พร า ะกา ร รำ �
เพลงช้า-เพลงเร็ว เป็ นการฝึกหั ด อย่ างมีระเบี ยบแบบแผน
เช่นเดียวกับการฝึกหัดอื่นๆ ในราชสำ�นัก
รำ�เพลงช้า - เพลงเร็ว เป็นเพลงสำ�หรับฝึกหัดท่ารำ�เบื้องต้น
ของตัวพระ ตั วนาง มีวงปี่พาทย์บรรเลงประกอบ ไม่มีบทร้อง
ในการฝึกหัดขั้นแรก ผู้รำ�จะร้องปากเปล่าเลียนเสียงหน้าทั บ
ของเพลง คือ ร้ องเพลงช้าว่า จะ โจ๊ง จะ ทิง โจ๊ง ทิง และร้อง
เพลงเร็วว่า ตุ๊บ ทิง ทิ ง เมื่อผู้ ฝึกหัดคล่องดีแล้ว จึงจะให้รำ�เข้า
วงปี่พาทย์โดยใช้ ทำ�นองเพลงสร้ อยสนในการบรรเลงเพลงช้า
และใช้เพลงเร็ว (ตามชื่ อเพลง) ในการบรรเลงเพลงเร็ว จบด้วย
เพลงลา
ในการรำ�เพลงช้ า – เพลงเร็ ว มี ลำ�ดั บขั้ นตอนตั้ งแต่
ท่าแรกถึ งท่าสุ ดท้ายอย่างเป็นระบบ กล่ าวคื อ มี การเชื่ อม
ท่ า รำ �หนึ่ ง ไปสู่ อี กท่ า รำ�หนึ่ งอย่ า งสอดคล้ องกลมกลื น
แต่ขณะเดี ยวกันก็ แฝงไว้ด้วยจารีตหรื อวัฒนธรรมไทยลงไป
ในท่ารำ�ด้ วย เช่น ท่าแรกจะต้องเริ่มด้วยการไหว้ เพื่ อรำ�ลึกถึ ง
รำ�เพลงช้ า-เพลงเร็ว
ครู บาอาจารย์ ผู้มีพระคุณ จากนั้นจึงจะออกท่ารำ� จากท่าง่ายๆ
ไปหาท่ ายากๆ ที่มีความสลั บซับซ้อนมากยิ่งขึ้น
ท่ ารำ�ต่างๆ ในเพลงช้า – เพลงเร็ ว ล้วนแต่เป็นท่าแม่บท หรือ
“แม่ท่ า” ของกระบวนการรำ�ละครไทย เพราะไม่ว่ าจะเป็น
การแสดงระบำ �รำ�ฟ้อน การแสดงละคร และบทบาทของผู้ แสดง
ทุ กตัว จะต้องมีการใช้ท่ ารำ�ในเพลงช้า – เพลงเร็วด้วยเสมอ
โดยเหตุ นี้ ผู้ที่จะเป็นนั กรำ�ที่ดี จึงต้องมีการรำ�เพลงช้า – เพลงเร็ว
อยู่ เสมอ การรำ�เพลงช้า – เพลงเร็ว จึงนับเป็ นหัวใจที่สำ�คัญยิ่ง
ของการละครไทย