Basic HTML Version
สาขาศิ
ลปะการแสดง
มรดกภู
มิ
ปั
ญญาทางวั
ฒนธรรม
32
ปี่
พาทย์
ปี่
พาทย์
หมายถึ
ง วงดนตรี
ไทยประเภทหนึ่
ง ที่
มี
เครื่
องดนตรี
ประเภทเครื่
องตี
เป็
นหลั
ก ได้
แก่
ระนาดเอก ระนาดทุ้
ม ระนาด
เอกเหล็
ก ระนาดทุ้
มเหล็
ก ฆ้
องวงใหญ่
ฆ้
องวงเล็
ก มี
เครื่
องดนตรี
ประเภทเครื่
องเป่
า เช่
น ปี่
ขลุ่
ย และเครื่
องกำ
�กั
บจั
งหวะ เช่
น ตะโพน
กลองทั
ด เป็
นต้
น
ปี่
พาทย์
ครอบคลุ
มวั
ฒนธรรมด้
านเครื่
องดนตรี
ความเชื่
อ
ค่
านิ
ยม ขนบนิ
ยม ประเพณี
และระเบี
ยบปฏิ
บั
ติ
วงปี่
พาทย์
สามารถนำ
�ไปบรรเลง – ขั
บร้
องในกิ
จกรรมต่
างๆ ทั
้
งในส่
วนของ
งานพระราชพิ
ธี
งานพิ
ธี
กรรมของราษฎร ประกอบการแสดง
โขน หนั
งใหญ่
ละคร หุ่
นกระบอก ลิ
เก และเป็
นดนตรี
เพื่
อ
การฟั
ง นอกจากนี้
ยั
งใช้
บรรเลงในงานอวมงคล เช่
น งานสวด
พระอภิ
ธรรมศพและงานฌาปนกิ
จศพฯลฯ
วงปี่
พาทย์
แบ่
งออกได้
เป็
น ๖ ประเภท ดั
งนี้
๑. วงปี่
พาทย์
ไม้
แข็
ง
วงปี่
พาทย์
ไม้
แข็
ง เป็
นวงปี่
พาทย์
ประเภทหนี่
ง ที่
เป็
นต้
นแบบ
ของวงปี่
พาทย์
ประเภทอื่
นๆ โดยทั่
วไปนิ
ยมเรี
ยกว่
า
“วงปี่
พาทย์
”
เดิ
มเรี
ยกชื่
อว่
า
“วงพิ
ณพาทย์
”
ต่
อมาสมเด็
จพระเจ้
าบรมวงศ์
เธอ
เจ้
าฟ้
ากรมพระยานริ
ศรานุ
วั
ดติ
วงศ์
ทรงเปลี่
ยนเป็
นคำ
�ว่
า
“ปี่
พาทย์
”
สำ
�หรั
บวงปี่
พาทย์
ที่
ระบุ
คำ
�ว่
า
“ไม้
แข็
ง”
เนื่
องจาก
ไม้
ที่
ใช้
ตี
ระนาดเอกจะใช้
ไม้
แข็
งบรรเลง วงปี่
พาทย์
ไม้
แข็
ง
ใช้
บรรเลงในงานพระราชพิ
ธี
งานพิ
ธี
กรรมของราษฎร เช่
น
งานทำ
�บุ
ญขึ้
นบ้
านใหม่
งานบวชนาค งานเทศกาลบุ
ญ รวมทั้
ง
ใช้
ประกอบการแสดงต่
างๆ ปั
จจุ
บั
นยั
งนิ
ยมนำ
�มาบรรเลง – ขั
บร้
อง
บทเพลงต่
างๆ เพื่
อการฟั
งด้
วย
๒. วงปี่
พาทย์
เสภา
วงปี่
พาทย์
เสภา เป็
นวงดนตรี
ที่
เกิ
ดขึ้
นครั้
งแรกในรั
ชกาล
พระบาทสมเด็
จพระพุ
ทธเลิ
ศหล้
านภาลั
ย มี
การนำ
�เอาลู
กเปิ
ง
หรื
อกลองสองหน้
า เข้
ามาตี
ในวงปี
่
พาทย์
เครื
่
องห้
า โดย
ทำ
�หน้
าที่
ตี
ประกอบจั
งหวะหน้
าทั
บ วงปี่
พาทย์
เสภาใช้
บรรเลง
ประกอบการเล่
นเสภา ประกอบละครเสภา และบรรเลง – ขั
บร้
อง
บทเพลงต่
างๆ เพื่
อการฟั
ง
๓. วงปี่
พาทย์
ไม้
นวม
วงปี่
พาทย์
ไม้
นวม เป็
นวงปี่
พาทย์
ประเภทหนึ่
งที่
เกิ
ดขึ้
น
ในสมั
ยรั
ชกาลพระบาทสมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าเจ้
าอยู่
หั
ว
เจ้
าพระยาเทเวศร์
วงศ์
วิ
วั
ฒน์
(หม่
อมราชวงศ์
หลาน กุ
ญชร)
เป็
นผู้
ริ
เริ่
มปรั
บปรุ
งวงและบรรเลงรั
บ-ร้
องก่
อน ในการประสม
วงดนตรี
ท่
านใช้
ขลุ่
ยเพี
ยงออและขลุ่
ยหลิ
บแทนปี่
ในและ
ปี่
นอก และได้
เพิ่
มซออู้
ส่
วนระนาดเอกก็
เปลี่
ยนมาใช้
ไม้
นวม
ตี
แทนไม้
แข็
ง เพื่
อลดระดั
บเสี
ยง เนื่
องจากใช้
บรรเลงประกอบการ
แสดงโขน ละครที่
แสดงในโรงละครหรื
อในอาคาร
๔. วงปี่
พาทย์
ดึ
กดำ
�บรรพ์
วงปี่
พาทย์
ดึ
กดำ
�บรรพ์
เป็
นวงดนตรี
ที่
มี
ขึ้
นครั้
งแรกในรั
ชกาล
พระบาทสมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าเจ้
าอยู่
หั
ว โดยสมเด็
จ
พระเจ้
าบรมวงศ์
เธอ เจ้
าฟ้
ากรมพระยานริ
ศรานุ
วั
ดติ
วงศ์
ทรงปรั
บปรุ
งขึ้
น เมื่
อ พ.ศ. ๒๔๔๑ เพื่
อใช้
บรรเลงประกอบ
การแสดงละครแนวใหม่
ซึ่
งเจ้
าพระยาเทเวศร์
วงศ์
วิ
วั
ฒน์
(หม่
อมราชวงศ์
หลาน กุ
ญชร) เป็
นผู้
ริ
เริ่
มปรั
บปรุ
งรู
ปแบบด้
วย
การผสมผสานระหว่
างละครในกั
บละครอุ
ปรากร เจ้
าพระยา
เทเวศร์
วงศ์
วิ
วั
ฒน์
ได้
สร้
างโรงละครขึ้
นใหม่
ตั้
งชื่
อว่
า “โรงละคร
ดึ
กดำ
�บรรพ์
” จึ
งส่
งผลให้
ชื่
อ “ดึ
กดำ
�บรรพ์
” เป็
นชื่
อของละคร
รู
ปแบบใหม่
และวงดนตรี
ด้
วย เครื่
องดนตรี
ที่
ประสมในวงปี่
พาทย์
ดึ
กดำ
�บรรพ์
ประกอบด้
วย ระนาดเอก ระนาดทุ้
ม ฆ้
องวงใหญ่
ระนาดทุ้
มเหล็
ก ขลุ่
ยเพี
ยงออ ขลุ่
ยอู้
ซออู้
ตะโพน กลองตะโพน
ฆ้
องหุ่
ย ๗ ใบ และฉิ่
ง