Page 14 - มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม๒๕๕๒

มรดกภูมิปัญญาทางวั ฒนธรรม
ที่ สาขา รายละเอียด
๑
๒
วรรณกรรมพื้นบ้าน
หมายถึง วรรณกรรม
ที่ถ่ายทอดอยู ่ในวิถีชีวิต
ชาวบ้านโดยครอบคลุม
ทั้งวรรณกรรมที่ถ่ายทอด
โดยวิธีการบอกเล่าและ
ที่เขียนเป็นลายลักษณ์อักษร
ศิลปะการแสดง หมายถึง
การแสดงออกซึ่งอารมณ์
ความรู้สึก และเรื่ องราว
ต่างๆ โดยมีผู้แสดงเป็นสื่อ
ผ่านทางเสียง ได้แก่
การขับร้องหรือการเล่น
ดนตรี และทางร่างกาย
เช่น การร่ายรำ การเชิด
การเต้น การแสดงท่าทาง
ฯลฯ
๑) นิทานพื ้นบ้าน หมายถึง เรื่องเล่าที่ สืบทอดต่อๆ กันมา ประกอบด้วย
นิทานเทวปกรณ์/ตำนาน นิ ทานศาสนา นิทานคติ นิ ทานมหั ศจรรย์ นิทานชีวิต
นิทานประจำถิ่น นิทานอธิบายเหตุ นิ ทานเรื่องสัตว์ นิทานเรื่องผี มุขตลก และ
เรื่องโม้ นิทานเข้าแบบของไทย
๒) ประวัติศาสตร์ บอกเล่ า หมายถึง เรื่องเล่าเกี่ ยวกับประวัติ การตั้ ง
ถิ่นฐาน การอพยพ ความเป็นมา และบุคคลสำคัญของชุมชน
๓) บทสวดหรือบทกล่าวในพิธีกรรม คำสวดที่ใช้ประกอบในพิธีกรรมต่างๆ
เช่น บททำขวัญ คำบูชา คำสมา คำเวนทาน บทสวดสรภั ญญ์ คาถาบทอานิสงส์
บทประกอบการรักษาโรคพื้นบ้าน คำให้พร คำอธิษฐาน ฯลฯ
๔) บทร้องพื้นบ้ าน คำร้องที่ ถ่ายทอดสืบต่อกั นมาในโอกาสต่างๆ เช่น
บทกล่อมเด็ก บทร้องเล่น บทเกี้ยวพาราสี บทจ๊อย คำเซิ้ง ฯลฯ
๕) สำนวนและภาษิต คำพู ดหรื อคำกล่าวที่ สืบทอดกันมามักมีสัมผัส
คล้องจองกัน เช่น โวหาร คำคม คำพังเพย คำอุ ปมาอุปไมย คำขวัญ คติพจน์
คำสบถสาบาน คำสาปแช่ง คำชม คำคะนอง ฯลฯ
๖) ปริศนาคำทาย หมายถึง คำหรือข้ อความที่ตั้งเป็ นคำถาม คำตอบ
ที่สืบทอดกันมา เพื่อให้ผู ้ตอบได้ทายหรือตอบปัญหา เช่น คำทาย ปัญหาเชาวน์
ผะหมี
๗) ตำรา องค์ความรู ้ที่มีการเขี ยนบันทึกในเอกสารโบราณ เช่ น ตำรา
โหราศาสตร์ ตำราดูลักษณะคนและสัตว์ ตำรายา ฯลฯ
๑) ดนตรี หมายถึง เสี ยงที่ประกอบกั นเป็นทำนองเพลง และ/หรือลี ลา
จังหวะ เครื่ องบรรเลงซึ่งมี เสียงดัง ทำให้ รู้ สึกเพลิดเพลิ น หรือเกิ ดอารมณ์รัก
โศก หรือรื่นเริง เป็ นต้น ดนตรีมีบทบาทหน้ าที่ในการบรรเลงเพื่อการขับกล่อม
ความบันเทิง ประกอบพิธีกรรม และประกอบการแสดง
๒) การแสดง หมายถึ ง แสดงออกทางร่างกาย ท่วงท่าการเคลื่อนไหว
ท่าเต้น ท่ารำ การแสดงกิริ ยาของการเต้น การรำ การเชิด ฯลฯ ซึ่งแสดงถึ ง
อารมณ์ ความรู ้สึก และการเล่ าเรื่อง การแสดงอาจแสดงร่ วมกับดนตรีและ
การขับร้องหรือไม่ก็ได้
มรดกภูมิปั ญญาทางวัฒนธรรมสามารถจำแนกได้ ๖ สาขา ดังนี้