๓๐
ตํ
านานพระแก
วมรกต เป
นวรรณกรรมพุ
ทธศาสนาของไทยที
่
แต
งโดย
พระสงฆ
ในดิ
นแดนล
านนา สํ
านวนที
่
นั
บว
าเก
ากว
าฉบั
บอื
่
นๆ ชื
่
อว
า รั
ตนพิ
มพวงศ
แต
งเป
นภาษาบาลี
โดยพระเถระพรหมราชป
ญญาใน ช
วง พ.ศ. ๑๙๗๙ - พ.ศ. ๒๐๑๑
นอกจากนั
้
นยั
งมี
สํ
านวนอื
่
นๆ เช
น ตํ
านานพระแก
วเจ
า,ตํ
านานพระแก
วอั
มมรกตเจ
า
เป
นต
น เนื
้
อหาของ ตํ
านานพระแก
วมรกต เป
นเรื
่
องเล
าเกี
่
ยวกั
บ
การเดิ
นทางของพระพุ
ทธรู
ปสํ
าคั
ญ คื
อ
“พระแก
วมรกต”
หรื
อ
“พระพุ
ทธมหามณี
รั
ตนปฏิ
มากร”
ซึ
่
งสร
างขึ
้
นโดยพระนาคเสนเถระแห
งเมื
อง
ปาฏลี
บุ
ตต
เมื
่
อราว พ.ศ. ๕๐๐ จากนั
้
นมี
การอั
ญเชิ
ญพระแก
วมรกตเข
ามาสู
อาณาจั
กรขอม อาณาจั
กรอโยธยา แล
วอั
ญเชิ
ญไปประดิ
ษฐานที
่
วั
ดพระแก
วเมื
อง
ชากั
งราวหรื
อกํ
าแพงเพชร วั
ดพระแก
วเมื
องเชี
ยงราย วั
ดพระแก
วดอนเต
า
เมื
องลํ
าปาง ต
อมาอั
ญเชิ
ญไปประดิ
ษฐานที
่
วั
ดเจดี
ย
หลวง เมื
องเชี
ยงใหม
แล
วได
ไปประดิ
ษฐานที
่
ประเทศลาว สุ
ดท
ายจึ
งอั
ญเชิ
ญมาประดิ
ษฐานที
่
กรุ
งธนบุ
รี
และกรุ
งเทพมหานคร ตราบจนถึ
งป
จจุ
บั
น ตํ
านานพระแก
วมรกต เป
นหลั
กฐาน
แสดงถึ
งภู
มิ
ป
ญญาในการสร
างสรรค
วรรณกรรมของพระสงฆ
ล
านนาในอดี
ตและ
เป
นบั
นทึ
กเหตุ
การณ
ทางประวั
ติ
ศาสตร
ที
่
แสดงให
เห็
นถึ
งความคิ
ดและพลั
งศรั
ทธา
ของพุ
ทธศาสนิ
กชนในดิ
นแดนแถบนี
้
ที
่
มี
ต
อพระพุ
ทธรู
ปสํ
าคั
ญและศั
กดิ
์
สิ
ทธิ
์
องค
นี
้