Page 78 - dcp7

67
เพลงเรือ
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ กาญจนา อินทรสุนานนท์
เพลงเรือของภาคกลางเป็นเพลงปฏิพากย์ที่ร้องโต้ตอบกันระหว่างชายหญิง ซึ่งมีชื่อพ้ องกับเพลงเรือแหลมโพธิ์
ของภาคใต้ที่ไม่มี การร้องโต้ตอบกั น ในที่นี้จะอธิบายเรื่องเพลงเรือของภาคกลาง
เพลงเรือของภาคกลางเป็นเพลงพื้นบ้านที่มีการร้องเล่นกันมานานมากแล้ว แต่ไม่ มีหลักฐานที่ชัดเจนว่าเริ่ม
มีขึ้ นเมื่อใด ชาวบ้านในภาคกลางนิ ยมร้องเล่นเพลงเรือในฤดูนํ้าหลาก เรียกโดยรวมว่า “เพลงหน้ านํ้า” ซึ่งยังมี
เพลงอื่นๆ อีกที่ร้องเล่นกันในฤดูนี้ เช่น เพลงหน้าใย เพลงครึ่ งท่อน เพลงรำ�ภาข้าวสาร เพลงร่อยพรรษา ฯลฯ ชาวบ้าน
นิยมร้องเล่นเพลงต่างๆ เพราะทำ�ให้เกิดความสนุกสนาน ผ่ อนคลายความเครียด หลังจากการทำ�งานต่างๆ เสร็จก็จะ
ชักชวนกันไปร้องเล่นเพลง บ้านที่มีลำ�คลองผ่านชาวบ้ านก็จะพายเรือสั ญจรไปมาหาสู่กัน การสัญจรทางนํ้าจะไปได้
ง่ายและรวดเร็ว ดังนั้ น การเล่นเพลงเรือจึงเป็นที่นิยมมากในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา สุพรรณบุรี อ่างทอง สิงห์บุรี
อุปกรณ์ที่ใช้ประกอบการเล่นเพลงเรือ ได้แก่ “เรือ” เรือที่ใช้นิยมใช้เรือพายม้าหรือเรือมาด เพราะเป็นเรือลำ�ใหญ่
นั่งได้หลายคน นอกจากเรือแล้วก็มี ร่มกระดาษ หรื อเรียกกันว่ า “ร่มกำ�มะลอ” เอาไว้กั นแดด เวลาพายเรือเล่น
เวลากลางวันแดดร้อนก็จะกางร่มกระดาษนี้ และถ้าเล่นเพลงถึงเวลากลางคืนต้องใช้ตะเกียงเจ้าพายุจุดไฟให้สว่างและ
ร้องเล่นเพลงกันไปจนจบ
ขั้นตอนการร้องเล่นเพลงเรือจะต้องเริ่มจากฝ่ายชายรวมตัวกันลงเรือพายไปที่บ้านฝ่ายหญิงร้องชักชวนให้ มา
เล่นเพลงเรือกัน ถ้ าฝ่ายหญิงพอใจก็จะรวมตัวกันลงเรือพายตามกันไปที่คุ้งนํ้ าใต้ร่มต้นไม้ใหญ่ก็ปักพายผูกโซ่เรือ
การร้องเล่นเพลงเรือนั้นเริ่มต้นที่ฝ่ายชายร้องไหว้ครูจากนั้นฝ่ายหญิงร้องไหว้ครู ตาม แล้วร้ องตามขั้นตอนดังนี้
๑) ไหว้ครู ๒) ปลอบ ๓) ประ ผูกรัก ๔) สู่ขอ
๕) ลักหาพาหนี ๖) ชิงชู้ ๗) ตีหมากผัว ๘) บทจาก
การร้องเล่นอาจไม่ ได้ ร้องเป็นชุดทั้ งหมด แต่ร้องแยกเป็นตอนๆ ก็ได้ ร้องเล่ นเฉพาะตอนชิงชู้เท่ านั้นก็ได้
แต่อย่างไรก็ ตามจำ�เป็นที่จะต้องมี การร้องไหว้ครูก่อนเสมอ นอกจากร้ องเล่นตามรูปแบบที่ กล่าวมานี้แล้ว ยังสามารถ
ร้องเล่นบทเบ็ดเตล็ด เช่น บทหาซื้อควาย บทเช่านา เป็นต้น
ลักษณะคำ�ประพันธ์ของเพลงเรือเป็นลักษณะกลอนแปดหัวเดียว มีสัมผั สที่คำ �สุดท้ายของวรรครับและวรรคส่ง
เป็นเสียงเดียวกัน มีการร้องขึ้นต้นและลงเพลงที่เป็นลักษณะเฉพาะคือ ลงเพลงว่า “ฮ้ าไฮ้ เชียบ เชียบ”