Page 61 - dcp7

50
พิ ณ
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ปิยพันธ์ แสนทวีสุข
พิ ณ หรือ “ซุ ง” เป็ นเครื่ องดนตรีชนิ ดหนึ่งของ
ชาวอีสานที่ มีชื่ อเรียกแตกต่างออกไป เช่น ซึ ง หมากจับปี่
หมากตดโต่ ง หมากตั บเต่ง พิ ณทำ�ด้ วยไม้ เช่น ไม้ขนุน
(ไม้บักมี่) เพราะมี นํ้าหนักเบาและให้ เสียงทุ้มกังวานไพเราะ
กว่าไม้ชนิดอื่น มีรู ปร่างคล้ายกีตาร์แต่ ฝีมื อหยาบกว่า พิณ
อาจจะมี ๒ สาย ๓ สาย หรื อ ๔ สาย สายพิณดั้งเดิมใช้สาย
ลวดเบรกรถจักรยาน เพราะคงทนและให้เสียงดังกว่าสาย
ชนิดอื่น แต่ในปัจจุบันนิยมใช้สายกีตาร์ แทน การขึ้นสายไม่มี
ระบบแน่นอน นมหรือขั้ น (Fret) ที่ใช้ นิ้วกดบังคับระดับเสียง
จะไม่ฝังตายตัวเหมือนกีตาร์ การเล่นก็เล่นเป็นเพลงเรียกว่าลาย
โดยมากพิณนิยมเล่นคู่กันกับแคน
พิณอีสานนั้นมีทั้งแบบพิณ ๒ สาย ๓ สาย และ ๔ สาย สำ�หรับพิณ ๒ สาย สาย ๑ เป็นสายเอก ขึ้นสายเปล่าเป็น
เสียง มี สาย ๒ เป็นสายทุ้ม ขึ้นสายเปล่าเป็นเสียง ลา พิณ ๓ สาย สาย ๑ เป็นสายเอก ขึ้นสายเปล่าเป็นเสียง มี สาย ๒
เป็นสายทุ้ม ขึ้นสายเปล่าเป็ นเสียง ลา สาย ๓ จะขึ้นสายเป็นเสียงประสาน พิณ ๔ สาย สองสายล่าง เป็นเสียง โด
เป็นเสียงคู่แปด (สายแรก โดตํ่า สายสอง โดสูง) สองสายบน ขึ้ นเสียงเป็น ซอล เป็นเสียงคู่แปด (สายสอง ซอลตํ่า
สายหนึ่ง ซอลสูง)
การติดขั้นแบ่งเสียงลงบนคอพิ ณ ทำ�ได้หลายสเกล ตามแต่ชนิดของเพลงที่จะใช้ พิณบรรเลง เพราะขั้นของ
พิณนั้นสามารถเคลื่ อนที่ได้ เนื่องจากการใช้ขี้สูดติดขั้ นแบ่งเสียงเข้ากับคอพิ ณ แต่ส่วนใหญ่นักดนตรีอี สานแบ่งสเกล
เสียง โด เร มี ซอล ลา เพราะเพลงที่เล่นมั กเป็นเพลงที่มาจากลายแคนเป็นส่วนใหญ่ มี ช่างทำ�พิ ณหลายคนแบ่งสเกล
เสียงตามแบบไมเนอร์อยู่บ้าง คือ ในชั้นเสียงที่ ๓ และ ๖ เป็นครึ่งเสียง นอกนั้นเต็มเสียง วิธีดีดพิ ณอีสาน มือซ้ าย
จับที่คอพิณ ใช้นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนางและนิ้วก้อย กดเสียงที่ต้ องการตามลายพิณและการแบ่งเสียงตามแบบต่างๆ
นิ้วโป้งออกแรงกดรับกับนิ้วทั้ง ๔ มือขวาดีดสายตรงกล่องเสียง อาจดีดด้วยนิ้วโป้งหรือใช้ปิ๊กดีดก็ได้ เวลาดีดสาย ๑
และสาย ๒ เพื่อเล่นทำ�นอง ให้ดีดสาย ๓ เป็ นเสียงประสานด้วย ซึ่งเสียงของสาย ๓ นี้ ทำ�หน้าที่เหมื อนกับการเคาะ
ลูกเสิบของโปงลางหรือลู กติดสู ดของแคน คือทำ�หน้าที่เป็นเสียงประสานไปตลอดเพลง
ภาพ : เครื่องดนตรีพิณ
ที่มา : tminstrument.wordpress.com
- เครื่องดนตรีไทย - พิณ