Page 43 - dcp7

Basic HTML Version

32
ซอล้
านนา
เรี
ยบเรี
ยงโดย ผู้
ช่
วยศาสตราจารย์
ประสิ
ทธิ์
เลี
ยวสิ
ริ
พงศ์
ซอ หมายถึ
ง การร้
องหรื
อการขั
บร้
องเพลงพื้
นบ้
านของล้
านนา เรี
ยกอี
กอย่
างหนึ่
งว่
า ซอพื้
นเมื
อง เป็
นเพลงพื้
นบ้
าน
อย่
างหนึ่
งของชาวล้
านนาไทยในเขต ๘ จั
งหวั
ด ภาคเหนื
อ และบางส่
วนของจั
งหวั
ดสุ
โขทั
ย อุ
ตรดิ
ตถ์
และตาก
การซอมี
ทั้
งการโต้
ตอบกั
นในลั
กษณะบทเกี้
ยวพาราสี
ระหว่
างชายหญิ
ง หรื
อซอเดี่
ยวเพื่
อเล่
าเรื่
อง พรรณนาเหตุ
การณ์
มี
เครื่
องดนตรี
พื้
นบ้
านบรรเลงประกอบ
ผู้
ขั
บเพลงซอ หรื
อที่
เรี
ยกตามภาษาท้
องถิ่
นว่
า “ช่
างซอ” ที่
ร้
องโต้
ตอบกั
นเรี
ยกว่
า “คู่
ถ้
อง” ช่
างซอที่
เป็
นคู่
ถ้
อง
ต้
องเป็
นผู
มี
ปฏิ
ภาณไหวพริ
บดี
และได้
รั
บการฝึ
กฝนจนชำ
�นาญ เพราะต้
องโต้
ตอบกั
บอี
กฝ่
ายอย่
างทั
นท่
วงที
ต้
องมี
ความรู้
รอบตั
วและมี
ความจำ
�ดี
เพราะสามารถนำ
�สิ่
งรอบข้
างมาใช้
ในการซอได้
นอกจากนี้
ต้
องจำ
�ทำ
�นองของเพลงซอ
ได้
อย่
างขึ้
นใจ
เนื้
อร้
องของซอเป็
นการแก้
ปั
ญหาเฉพาะหน้
าขึ้
นอยู่
กั
บสถานการณ์
และโอกาสที่
ไปแสดง เช่
น ถ้
าไปแสดงในงาน
บวชนาค ช่
างซอก็
จะร้
องเพลงซอพรรณนาเกี่
ยวกั
บการตอบแทนพระคุ
ณพ่
อแม่
เพลงซอ หรื
อทำ
�นองซอล้
านนา แบ่
งตามเขตวั
ฒนธรรมได้
เป็
น ๒ เขต คื
อ เขตล้
านนาตะวั
นตก ได้
แก่
เชี
ยงใหม่
เชี
ยงราย ลำ
�ปาง ลำ
�พู
น ซอหรื
อขั
บซอเข้
ากั
บปี่
หรื
อวงปี่
จุ
ม คื
อ มี
ปี่
เป็
นหลั
กในการบรรเลงประกอบ เรี
ยกโดยรวมว่
ซอเชี
ยงใหม่
และล้
านนาตะวั
นออก ได้
แก่
น่
าน แพร่
เชี
ยงราย (บางส่
วน) และพะเยา ขั
บซอเข้
ากั
บสะล้
อและปิ
น (ซึ
ง)
เรี
ยกโดยรวมว่
า ซอน่
าน
ซอเชี
ยงใหม่
มี
ทำ
�นองซอหลั
กๆ ๗ ทำ
�นอง คื
อ ตั้
งเชี
ยงใหม่
จะปุ
ละม้
าย เงี้
ยว พม่
า อื่
อ และพระลอ หรื
อล่
องน่
าน
ส่
วนซอน่
านมี
ทำ
�นองซอหลั
กๆ คื
อ ซอล่
องน่
าน ลั
บแลง ดาดแพร่
และปั่
นฝ้
าย การขั
บซอเชี
ยงใหม่
จะเร็
วกว่
การขั
บซอน่
าน ขั้
นตอนการแสดงซอเริ่
มด้
วย
พิ
ธี
ไหว้
ครู
โหมโรง เกริ่
น เข้
าสู่
เนื้
อหา และบทลา
การขั
บซอได้
มี
พั
ฒนาการมาตลอดตาม
ยุ
คสมั
ย เช่
น ในสมั
ยพระราชชายาเจ้
าดารารั
ศมี
ในพระบาทสมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าเจ้
าอยู่
หั
ทรงเป็
นผู
ริ
เริ่
มละครซอขึ้
นในจั
งหวั
ดเชี
ยงใหม่
และในปี
พ.ศ. ๒๕๐๘ เกิ
ดซอสตริ
งหรื
ซอร่
วมสมั
ย ซึ
งนำ
�ทำ
�นองซอบางทำ
�นองมาประยุ
กต์
กั
บดนตรี
สากล
การขั
บซอล้
านนา