Page 22 - dcp7

11
กลองยาว
เรียบเรียงโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์สิทธิศักดิ์ จรรยาวุฒิ และวันทนีย์ ม่วงบุญ
กลองยาว เป็นเครื่ องดนตรีประเภทเครื่ องหนั ง ขึงหนังหน้าเดียว ลำ �ตัวกลองยาวด้านท้ ายผายบานออก
อย่างดอกลำ �โพง กลองยาวมีบทบาทในสังคมและวัฒนธรรมไทยทุกภูมิ ภาค ใช้ตีนำ�ในขบวนแห่ต่ างๆ มีรู ปแบบการ
ตีเพลงกลองจังหวะและรูปแบบท่ารำ �ประกอบการแสดง
กลองยาว เป็นเครื่องตี ชนิดหนึ่งของไทยที่เคยได้รับความนิยมอย่างมาก โดยมักใช้วงกลองยาวในกระบวนแห่
ตามงานรื่นเริงสนุ กสนานของเทศกาลและงานมงคลต่างๆ ที่สร้างความบันเทิงความสนุกสนานได้เป็นอย่างดี สามารถ
พบการแสดงกลองยาวได้หลายภูมิภาคของประเทศไทย ทั้งในภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคตะวันออกและ
ภาคใต้ นอกจากนี้ กลองยาวยังเป็นเครื่องดนตรี สำ�คัญที่ใช้ ในการแสดงรำ�กลองยาวที่บ้างก็เรียกว่า “เถิดเทิ ง” หรือ
“เทิ งกลองยาว” ปัญหาสำ �คัญในปั จจุบันที่พบคือขาดการถ่ายทอดองค์ความรู้ อย่างเป็นระบบ ขาดการสื บทอด
องค์ความรู้ ขาดผู้ที่จะสืบทอดความรู้ จนไปถึงปัญหาในการผลิ ตกลองยาวที่มี คุณภาพ ฯลฯ ดังนั้นคณะกรรมการ
ผู้ทรงวุฒิมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม สาขาศิลปะการแสดง กรมส่งเสริมวัฒนธรรม จึงพิจารณาเห็นสมควรประกาศ
ขึ้นทะเบียนกลองยาวให้เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมสาขาศิลปะการแสดงประจำ�ปี พ.ศ. ๒๕๕๘
กลองยาว เป็นเครื่ องดนตรีสำ�หรับตีด้วยมือที่ทำ�จากไม้ มีลักษณะกลมกลวงมีรูปร่างยาวเจาะทะลุ เป็นโพรง
ตลอดทั้งลูกตอนบนตั้งแต่หน้ากลองลงมาคอดเป็นกระพุ้ งอุ้มเสียงทรงกลมตกแต่งด้วยผ้าสีสวยสดใส สะท้อนแสง
ที่ใช้วิธี การเย็บเป็นกระโปรงหุ้มส่วนสายสะพายที่ ใช้ขึงด้ วยหนังหน้าเดียวมีสายสำ�หรับใช้สะพายในเวลาตีสามารถ
พบการเล่นกลองยาวได้ ทั้งในภาคกลางภาคเหนือภาคอีสานภาคตะวั นออกและภาคใต้บางแห่งเรียกว่า กลองหาง
บางแห่ งเรียกกลองแอวแต่มั กเรียกว่ากลองยาวด้วยลักษณะที่ เป็ นเอกลักษณ์ ที่โดดเด่นของกลองชนิ ดนี้ ที่มี ช่วง
กระพุ้งเสียงที่เป็ นหางยาวอย่างไรก็ตามเมื่อพิ จารณาลักษณะรูปร่างทรวดทรงของกลองยาวของแต่ ละภาค อย่าง
ผิวเผิ นก็อาจดู เหมื อนๆกันแต่ในข้ อเท็จจริงแล้ วมีรายละเอี ยดที่แตกต่างกันออกไปเช่นกลองยาวภาคกลางและ
กลองแอวของอีสานนั้ นช่วงหน้ ากลองที่ขึงหน้ากลองของกลองแอวจะยาวกว่ากลองยาวภาคกลางแต่มี ช่วงหาง
ที่สั้นกว่าปลายหางกลองจะมีลักษณะบานออกมากกว่าทำ�ให้สามารถตั้งได้อย่ างมั่นคงและการขึ้นหนั งนั้นจะเอาด้าน
ที่มีขนไว้ด้านนอกเป็นต้น
วงกลองยาวนั้นนิยมใช้ในงานรื่ นเริงสนุกสนานในเทศกาลต่างๆ และงานมงคลต่างๆ ที่มีกระบวนแห่ เช่น
งานบวชนาค งานทอดกฐินผ้าป่า งานแต่ งงาน งานขึ้นบ้านใหม่ งานสงกรานต์ ฯลฯ พบได้ในภาคกลาง ภาคเหนือ
ภาคอีสาน ภาคตะวันออกและภาคใต้ จะประกอบด้ วยผู้แสดงทั้ งหญิงและชาย ที่ แต่งกายแบบชาวบ้านคือ
ชายใส่กางเกงสวมเสื้ อแขนสั้ นคอสวมพวงมาลัยมีผ้ าคาดเอวคาดศีรษะส่ วนผู้ หญิง นุ่ งโจงกระเบนหรือผ้าถุง