Page 20 - dcp7

9
กั นตรึม
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ปิยพันธ์ แสนทวีสุข
กันตรึม หรือ โจ๊ะ กั นตรึม เป็น วงดนตรีพื้นบ้านของชาวอี สานใต้ นิยมเล่น ในพื้นที่จังหวัดสุริ นทร์ ศรีสะเกษ
และบุรี รัมย์ เป็นต้น ลักษณะเฉพาะที่เป็ นเอกลักษณ์ของกันตรึมก็คื อ เป็นวงดนตรีพื้นบ้านที่นำ�เอาจั งหวะตีโทน โจ๊ะ-
คะครึม-ครึ มมาเป็นชื่อวงดนตรีที่เรียกว่า กันตรึม
เครื่องดนตรีกันตรึม ประกอบด้วย ปี่อ้อ ๑ เลา ซอกันตรึมหรือซอกลาง ๑ คัน กลองโทน ๒ ใบ เครื่องประกอบ
จังหวะมีฉิ่ง ฉาบ กรับ ทำ�นองเพลงใช้แม่ บทเพลงพื้นบ้าน เช่ น มะโล้บโดง ผการัญเจก โอมตุ๊ก สืบทอดกันมาจาก
พ่อครูแม่ ครูเพลง เนื้อเพลงที่ใช้ร้องจะเป็นภาษาเขมรสู ง มีเนื้อหาที่สะท้อนถึง ความเป็นมา ความรัก และการบรรยาย
ให้เห็นถึงวิถีชีวิ ตความเป็นอยู่ ผู้ เล่นส่วนใหญ่เป็นผู้ชาย จำ �นวน ๔-๕ คน ฝ่ายหญิงส่วนใหญ่เข้ามาร่วมรำ�และร้องบ้าง
เป็นบางครั้ง การแต่งกาย ผู้ชายใส่เสื้อคอกลม นุ่ งโจงกระเบน ผ้าขาวม้าคาดเอว และมีผ้าขาวม้าอีกชิ้นหนึ่ งพาดบ่า
ทั้งสองข้าง ส่วนผู้หญิงนุ่ งผ้าซิ่นแบบเขมร สวมเสื้อรัดรูปแขนกระบอก อาจมีผ้ารัดอกอีกชิ้ นหนึ่งรัดอกทับเสื้อ หรือ
แต่งตามประเพณีนิยมของท้ องถิ่น ก่ อนจะเล่นกั นตรึม
มีการไหว้ครูก่ อน นักดนตรี หันหน้าไปทางทิศตะวันออก
วางเครื่องดนตรีและเครื่องสังเวยรวมกันไว้ข้างหน้า เมื่อผู ้ที่
กระทำ�พิธีนำ�สวดคาถาบูชาครูเสร็จจึงเริ่มการแสดงต่อไป
การเล่นกันตรึ ม นิยมเล่นในงานมงคลต่าง ๆ เช่ น
งานแต่งงาน โกนจุก บวชนาค หรืองานเทศกาลต่างๆ ปัจจุบัน
มีผู้นำ�ไปบรรเลงทั้งประเภทเพลงครู เพลงพิธีการ เพลงเข้า
ขบวนแห่ เพลงเบ็ดเตล็ด ซึ่ งมีทั้งท่วงทำ �นองอ่อนหวาน
สนุกสนาน และโศกเศร้า กันตรึ มได้รับการสื บทอดแบบ
มุขปาฐะ (Oral Tradition) ไม่มีการจดบั นทึกไว้ เป็นลาย
ลักษณ์ อักษร กั นตรึมพื้นบ้านจึ งมีสภาพที่ไม่แตกต่างกั บ
การละเล่นพื้นบ้านอื่น ๆ ที่กำ�ลั งลดความนิยมลงไป ทำ�ให้
กันตรึมพื้นบ้านในปัจจุบันหลงเหลืออยู่น้อย ในขณะเดียวกัน
วัฒนธรรมดนตรี ตะวันตกได้เข้ ามามีบทบาทและอิ ทธิพล
เช่น การนำ �เครื่องดนตรีตะวันตกเข้ ามาประสม หรือใช้
เครื่ องดนตรีตะวันตกในรูปแบบวงสตริง หรือเปลี่ ยนรูปแบบเป็น
เพลงลูกทุ่งมีหางเครื่องมาเต้น ทำ�ให้ ดนตรีกันตรึมที่เคยเป็น
ดนตรีและการแสดงพื้ นบ้านในรูปแบบดั้งเดิมกำ�ลั งสูญหาย
กันตรึม จากสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม ๒ หน้า ๑๕๖
กั นตรึม จากสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม ๑ หน้า ๑๕๖