147
ละครนอก
เรี
ยบเรี
ยงโดย วั
นทนี
ย์
ม่
วงบุ
ญ
ละครนอกเป็
นละครของภาคกลาง นั
บว่
าพั
ฒนาการมาจาก
มโนราห์
เพราะมี
ความมุ่
งหมายเช่
นเดี
ยวกั
นคื
อ ดำ
�เนิ
นเรื่
องรวดเร็
ว
และตลกขบขั
น สมั
ยโบราณผู้
แสดงเป็
นชายล้
วน เพิ่
งมี
ผู้
หญิ
งแสดงใน
ปลายสมั
ยรั
ชกาลที่
๔ เมื่
อโปรดเกล้
าฯ ให้
ยกเลิ
กการห้
ามมิ
ให้
บุ
คคล
ทั่
วไปมี
ละครผู้
หญิ
ง ในตอนหลั
งผู้
แสดงเป็
นผู้
หญิ
งโดยมาก ผู้
ชายเกื
อบ
จะไม่
มี
ตั
วละครมี
ครบทุ
กตั
วตามเนื้
อเรื่
อง ไม่
จำ
�กั
ดจำ
�นวน ดนตรี
ใช้
วงปี่
พาทย์
การแต่
งกายเลี
ยนแบบเครื่
องต้
นของกษั
ตริ
ย์
ตั
วพระสวม
ชฎา ตั
วนางสวมเครื่
องประดั
บศี
รษะตามฐานะ เช่
น มงกุ
ฎกษั
ตรี
ย์
รั
ดเกล้
ายอด รั
ดเกล้
าเปลว และกระบั
งหน้
า การแสดงมี
คนบอกบท
มี
ต้
นเสี
ยงและลู
กคู่
สำ
�หรั
บร้
อง บางตั
วละครอาจร้
องเอง การรำ
�แคล่
วคล่
อง
ว่
องไว จั
งหวะของการร้
องและการบรรเลงดนตรี
ค่
อนข้
างเร็
ว เวลา
เล่
นตลกมั
กเล่
นนานๆ ไม่
คำ
�นึ
งถึ
งการดำ
�เนิ
นเรื่
อง และไม่
ถื
อขนบธรรมเนี
ยมประเพณี
เช่
น ตั
วกษั
ตริ
ย์
หรื
อมเหสี
จะเล่
น
ตลกกั
บเสนาก็
ได้
เริ่
มต้
นแสดงก็
เริ่
มเรื่
อง ไม่
มี
การไหว้
ครู
เรื่
องที่
ละครนอกแสดงได้
ทุ
กเรื่
อง ยกเว้
น ๓ เรื่
องที่
ใช้
แสดง
ละครใน ได้
แก่
รามเกี
ยรติ์
อิ
เหนา อุ
ณรุ
ท เรื่
องที่
สนุ
กสนานเป็
นที่
นิ
ยมแพร่
หลาย เป็
นบทที่
สามั
ญชนแต่
งได้
แก่
เรื่
อง
แก้
วหน้
าม้
า ลั
กษณวงศ์
และจั
นทโครพ ส่
วนที่
เป็
นบทพระราชนิ
พนธ์
ในรั
ชกาลที่
๒ ได้
แก่
เรื่
องสั
งข์
ทอง สั
งข์
ศิ
ลป์
ชั
ย
ไชยเชษฐ์
คาวี
มณี
พิ
ชั
ย และไกรทอง
ละครนอก เป็
นละครแบบชาวบ้
านที่
ผู
กพั
นกั
บวิ
ถี
ชี
วิ
ตของคนในสั
งคมไทยมายาวนาน นั
บตั้
งแต่
สมั
ย
กรุ
งศรี
อยุ
ธยา ซึ่
งต่
อมาพระบาทสมเด็
จพระพุ
ทธเลิ
ศหล้
านภาลั
ยได้
นำ
�วิ
ธี
การแสดงละครนอกแบบชาวบ้
านมาประยุ
กต์
เพื่
อใช้
แสดงในราชสำ
�นั
ก เรี
ยกว่
าละครนอกแบบหลวง โดยปรั
บปรุ
งสำ
�นวนภาษา ดนตรี
เพลงร้
อง กระบวนท่
ารำ
�
และการแต่
งกาย โดยนำ
�ลั
กษณะของละครในบางส่
วนเข้
ามาผสมผสานด้
วย ให้
มี
ความประณี
ตตามขนบประเพณี
ของหลวง จนได้
รั
บความนิ
ยมในสั
งคมของชนชั
้
นสู
งในวั
ง และแพร่
หลายสู
่
วั
งเจ้
านายหลายแห่
งด้
วยกั
น แม้
พระบาทสมเด็
จ-
พระพุ
ทธเลิ
ศหล้
านภาลั
ย ก็
ยั
งทรงนำ
�บทละครนอกเรื่
องไชยเชษฐ์
ที่
เขี
ยนไว้
ในสมั
ยกรุ
งศรี
อยุ
ธยามาปรั
บปรุ
งขึ้
น
เพื่
อใช้
แสดงเป็
นละครนอกแบบหลวง ผู้
แสดงละครนอกแต่
เดิ
มเป็
นชายล้
วน แสดงกั
นตามพื้
นบ้
านให้
ชาวบ้
านชม
ต่
อมาภายหลั
งเปลี่
ยนมาใช้
ผู้
หญิ
งในราชสำ
�นั
ก และแสดงในพระราชฐาน เพื่
อให้
พระมหากษั
ตริ
ย์
ทอดพระเนตรได้
บ้
าง
โดยมี
จุ
ดมุ่
งหมายในการดำ
�เนิ
นเรื่
องรวดเร็
วและมุ่
งตลกขบขั
นเช่
นเดี
ยวกั
บละครนอกของชาวบ้
าน แต่
ไม่
หยาบโลน
และใช้
ถ้
อยคำ
�ภาษาสองแง่
สองง่
าม (ลามกอนาจาร) อย่
างชาวบ้
าน ในการแสดงตลกต่
อหน้
าพระที่
นั่
ง ท่
ารำ
�แต่
เดิ
ม
ที่
คล้
ายอิ
ริ
ยาบถของชาวบ้
านก็
ทำ
�ให้
ประณี
ตงดงามตามแบบอย่
างละครใน เพราะผู้
แสดงเป็
นผู้
ที่
ผ่
านการฝึ
กหั
ดและ
แสดงละครในกั
นมาแทบทั้
งสิ้
น
ละครนอก ได้
รั
บการขึ้
นทะเบี
ยนเป็
นมรดกภู
มิ
ปั
ญญาทางวั
ฒนธรรมของชาติ
ประจำ
�ปี
พุ
ทธศั
กราช ๒๕๕๔
ภาพ : การละครนอกเรื่
อง ไกรทอง ตอน พ้
อบน
ที่
มา : http://www.bloggang.com/data/r/
rouenrarai/picture/1344661756.jpg