Page 99 - dcp6

88
ตำ�นานพระพุทธรู ปลอยนํ้า
เรียบเรียงโดย สายป่าน ปุ ริวรรณชนะ
ตำ�นานเกี่ยวกับพระพุทธรูปลอยนํ้าเป็นตำ�นานประจำ�ถิ่นที่ พบแพร่หลายในชุมชนต่างๆ ที่อยู่ริมแม่นํ้าและชายฝั่ง
ทะเลภาคกลางของไทย เป็นตำ�นานประจำ�ถิ่นที่ใช้อธิบายทั้ งประวัติความเป็นมาของพระพุทธรูปสำ�คั ญในท้องถิ่น
และประวัติของชุมชน
สันนิ ษฐานว่าตำ�นานพระพุทธรู ปลอยนํ้ าน่าจะดำ �รงอยู่ในสั งคมไทยมาเป็ นเวลายาวนาน จนกลายเป็น
“คำ�อธิบาย” ทั้งอธิบายประวั ติความเป็นมาของพระพุทธรูป และอธิบายภูมินามที่ แพร่กระจายไปในหลายท้องถิ่น
ตัวอย่างเช่ น ตำ�นานหลวงพ่ อสามเสน ที่เป็นที่รับรู้อย่างแพร่หลายอย่างน้ อยที่ สุดก็ ตั้งแต่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ กระทั่ง
สุนทรภู่ได้กล่าวไว้ใน นิราศพระบาท ว่า
“ถึงสามเสนแจ้งนามตามสำ�เหนียก
แต่แรกเรียกสามแสนทั้ งกรุงศรี
ประชุมฉุดพุทธรู ปในวารี
ไม่เคลื่อนที่ชลธารบาดาลดิน
จึงสาปนามสามแสนเป็นชื่อคุ้ง
เออชาวกรุงกลับเรียกสามเสนสิ้น”
ในกรณีของหลวงพ่อสามเสน เป็นไปได้ว่ าแต่แรกมี การใช้ตำ �นานพระพุทธรูปลอยนํ้าเพื่ ออธิบายภูมิ นาม
อยู่ก่อนแล้ว ต่อมาเมื่อมีเหตุการณ์ในลักษณะใกล้เคียงกับตำ�นาน หรือเมื่อได้พระพุทธรูปสำ�คัญมาประดิ ษฐาน ในท้องถิ่น
จึงมี การนำ�ตำ�นานภูมินามมาใช้เพื่ออธิ บายประวัติ ความเป็นมาของพระพุทธรูป โดยเล่ าว่า เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๖
ชาวบ้านที่มารับจ้างขนอิฐทรายที่ ที่นํ้าสามเสนพบพระพุทธรูปปางรำ �พึง แกะสลักจากแก่นโพธิ์ ลอยมาติดที่ท่านํ้ า
จึงได้แจ้งแก่เจ้าของท่า ส่วนในตอนที่อั ญเชิญหลวงพ่อสามเสนขึ้นจากนํ้านั้น ที แรกแม้จะใช้ชาวบ้านจำ�นวน ๓๐ คน
ช่วยกันฉุดลากก็ไม่สามารถนำ�ขึ้นมาได้ จนสุ ดท้ายต้องตั้งพิธีบวงสรวง ใช้ สายสิญจน์คล้องพระศอแล้วอัญเชิญจึงสำ�เร็จ
หลวงพ่ อสามเสน