Page 27 - dcp6

16
นิทานนายดัน
เรียบเรี ยงโดย รองศาสตราจารย์ประพนธ์ เรืองณรงค์
นิทานเรื่อง นายดัน ชาวใต้โดยเฉพาะชาวนครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี และสงขลา เล่าสู่กันฟังมาช้านาน
เนื้อเรื่องสนุกให้อารมณ์ขัน มีคติธรรมและสะท้อนภาพชีวิตชาวใต้หลายแง่มุ ม ต่อมากวีชาวนครศรีธรรมราช แต่งเป็น
คำ�กาพย์ (กาพย์ ๑๑, ๑๖, ๒๘) บันทึกลงในสมุดข่ อย หรือหนังสือบุด ใช้สวดอ่านเพื่ อความบันเทิงในเวลาว่างก่อน
เริ่มเรื่องนายดัน กวีได้อารัมภบทไว้ว่ า
“ฉานสิทธิ์คิดจักแจ้ง แต่ งเรื่องราวกล่าวให้ขัน
ขอเชิญดำ�เนินผัน มาสิงสู่อยู่ในทรวง”
คำ�กาพย์ ข้างต้นนี้ บอกชื่อนายสิทธิ์ผู้แต่ ง แต่ไม่ทราบชัดเจนว่านายสิทธิ์ เป็นใคร มีชีวิตอยู่สมั ยใด
นิทาน นายดัน มี เรื่ องย่อดังนี้ นายดันเป็นบุ ตรตาพลายและยายเจ้ย นายดันตาพิการแบบตาบอดตาใส
คนทั่วไปเข้าใจว่ าสายตาดี เล่าว่าที่เป็นเช่นนี้เพราะชาติก่อนเขาทำ�หน้าที่คอยบอกพ่อแม่ เมื่อเห็นพระภิกษุมาบิณฑบาต
หน้าบ้าน แต่วันหนึ่งทั้งที่เห็นพระภิกษุมาแล้ว แต่นายดันแกล้งทำ�เป็นไม่เห็น ปล่อยให้ท่านยืนแกร่วอยู่นานจนต้ อง
กลับวัด ด้วยผลกรรมดังกล่าวจึงส่งผลให้เขาตาพิการในชาตินี้
ถึงแม้ตาบอด แต่นายดันมีความจำ�และไหวพริบปฏิ ภาณเป็นเลิศ คือเมื่อทำ�สิ่งใดผิดพลาดก็สามารถหาข้อแก้ตัว
ได้ทุกครั้งยิ่งกว่าคนตาดี จึงได้ชื่อว่า “นายดัน” เพราะความดันทุรัง ไม่ยอมรับผิดนั่นเอง
ครั้นเมื่อนายดันอายุ ๓๐ ปี เขาได้บอกพ่อแม่ให้ไปสู่ขอนางสาวไร หรือริ้งไร สาวกำ�พร้าพ่อมีแต่แม่ ชื่อยายทองสา
ตอนแรกแม่นายดันปฏิเสธ เพราะเกรงว่าคงไม่มีใครจะยกลูกสาวให้หนุ่มตาบอด แต่ พ่อบอกให้ลองดู เผื่อเป็นเนื้อคู่ กัน
ในที่สุดด้วยความสามารถของยายอีแม่ สื่อ ทำ�ให้ยายทองสาตกลงยกลู กสาวให้แต่งงานกั บนายดัน
พิธีแต่ งงานของนายดันสะท้อนภาพประเพณีชาวใต้สมัยนั้นอย่างน่าสนใจ ไม่ว่ าการเตรียมงานขบวนขันหมาก
และอาหารการกิน เป็นต้น อย่างไรก็ตามเจ้าบ่าวตาบอดมีข้อผิ ดพลาดหลายครั้ง แต่ สามารถแก้ตัวผ่ านไปได้ด้วยดี
เช่น นายดันเดินชนต้นกล้ วยก็แสร้ งดึงใบกล้วยแล้วบอกว่านกขี้ ใส่ช่วยเช็ดให้ด้ วย เมื่อถึงบ้านเจ้าสาวแทนที่เดินขึ้น
บันไดกลับเดินเข้าใต้ถุนบ้าน พอรู้ตัวว่าผิดก็ แสร้งชี้ไปที่ไม้ ตงไม้รอดว่าไม่แข็งแรง จากนั้นเดินขึ้นบนบ้าน แต่ กลับไป
นั่งที่นอกชาน ครั้นมีผู้มาเตือนก็บอกว่าเท้าโดนขี้ไก่ ขอนํ้ามาล้างด้วย