Page 13 - dcp6

2
ความหมายของวรรณกรรมพื้นบ้าน
วรรณกรรมพื้นบ้าน หมายถึง วรรณกรรมที่ถ่ายทอดอยู่ในวิ ถีชีวิตชาวบ้าน โดยครอบคลุมทั้ งวรรณกรรมที่
ถ่ายทอดโดยวิธีการบอกเล่า และที่เขียนเป็นลายลักษณ์อักษร
ประเภทของวรรณกรรมพื้นบ้าน
๑. นิทานพื้นบ้าน หมายถึง เรื่องเล่าพื้นบ้านที่เล่ าสืบทอดต่อๆ กันมา เช่น นิทานจักรๆ วงศ์ ๆ นิทานประจำ�ถิ่น
นิทานคติ นิทานอธิบายเหตุ นิทานเรื่องสัตว์ นิทานเรื่องผี นิทานมุขตลก นิทานเรื่องโม้ นิทานเข้าแบบ
๒. ตำ�นานพื้ นบ้าน หมายถึง เรื่ องเล่าที่มีความสัมพันธ์กับความเชื่อ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ พิ ธีกรรม และประวัติ ศาสตร์
ศาสนาในท้องถิ่น
๓. บทสวดหรือบทกล่าวในพิธีกรรม หมายถึง คำ�สวดที่ใช้ ประกอบในพิธี กรรมต่างๆ เช่น บททำ�ขวัญ คำ �บูชา
คำ�สมา คำ�เวนทาน บทสวดสรภัญญ์ คาถาบทอานิสงส์ บทประกอบการรักษาโรคพื้นบ้าน คำ�ให้พร คำ�อธิษฐาน ฯลฯ
๔. บทร้องพื้ นบ้าน หมายถึง คำ�ร้ องที่ถ่ายทอดสืบต่ อกันมาในโอกาสต่างๆ เช่น บทกล่ อมเด็ก บทร้องเล่ น
บทเกี้ยวพาราสี บทจ๊อย คำ�เซิ้ง ฯลฯ
๕. สำ�นวน ภาษิต หมายถึง คำ �พูดหรือคำ�กล่ าวที่สืบทอดกั นมา มักมีสัมผั สคล้องจองกัน เช่น โวหาร คำ�คม
คำ�พังเพย คำ�อุปมาอุ ปไมย คำ�ขวัญ คติ พจน์ คำ�สบถสาบาน คำ�สาปแช่ง คำ �ชม คำ�คะนอง ฯลฯ
๖. ปริศนาคำ�ทาย หมายถึง คำ�หรือข้อความที่ ตั้งเป็นคำ�ถาม คำ�ตอบ ที่สืบทอดกันมา เพื่อให้ผู้ตอบได้ ทาย
หรือตอบปัญหา เช่ น คำ�ทาย ปัญหาเชาวน์ ผะหมี ฯลฯ
๗. ตำ�รา หมายถึง องค์ ความรู้ที่มีการเขียนบันทึกในเอกสารโบราณ เช่น ตำ�ราโหราศาสตร์ ตำ �ราดูลักษณะคน
และสัตว์ ตำ�รายา ฯลฯ
เกณฑ์การขึ้นทะเบียนวรรณกรรมพื้นบ้ านในฐานะมรดกภูมิปัญญา
ทางวัฒนธรรมของชาติ
๑. เป็นเรื่องที่รู้ จักแพร่หลายในระดับชาติ ภูมิ ภาค หรือ ท้องถิ่น
๒. เป็นเรื่องที่สะท้อนอัตลั กษณ์ของภูมิ ภาคหรือท้องถิ่น
๓. เป็นเรื่องที่เป็ นแกนยึดโยงและสร้างเครือข่ ายความสัมพันธ์ระหว่างท้องถิ่นต่าง ๆ
๔. เป็นเรื่องที่ต้ องได้รับการคุ้มครองอย่างเร่งด่วนเสี่ ยงต่อการสูญหายหรือกำ �ลังเผชิญกับภัยคุกคาม
๕. คุณสมบัติอื่ น ๆ ที่คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิเห็นว่าเหมาะสมต่อการขึ้นทะเบียน