Page 7 - dcp5

ง
คำ�นำ�
ภาษาเป็นอั ตลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่สำ�คัญที่ สุดอย่างหนึ่ งของแต่ละกลุ่มชน นอกจากจะใช้ในการสื่อสาร
ทั่วไปแล้ว ภาษายังเป็นแหล่งรวมของภูมิ ปัญญาหรือองค์ ความรู้ในการจัดการกับสิ่งแวดล้ อมและการดำ�รงชีวิตของ
แต่ละกลุ่มชนที่ ต่อเนื่องกันนานนับพั นปี อย่างไรก็ตามในยุ คของการเปลี่ยนแปลงทางสั งคมอย่างรวดเร็วในปัจจุบัน
ภาษาของกลุ่มชนต่าง ๆ อยู่ ในภาวะถดถอยและจำ�นวนมากอยู่ในภาวะวิกฤตใกล้สูญ อันเนื่องมาจากยุคโลกาภิวั ตน์
การสื่อสารที่ทรงพลัง สามารถเข้าถึ งครัวเรือนแม้ในที่ห่างไกล รวมทั้งอิทธิพลทางเศรษฐกิ จ สังคม และการเมื อง
ในยุคโลกาภิวั ฒน์ก็ล้ วนทำ�ให้ภาษาของกลุ่มชนทั้งกลุ่มเล็ กและกลุ่มใหญ่ ที่ไม่มี พลังทางทางการเมื องและสั งคม
ต่างอยู่ ในภาวะถดถอย ปรากฏการณ์นี้เห็นได้ชั ดเจนขึ้นเรื่อย ๆ ในระยะกว่า ๒๐ ปีที่ผ่านมา จึงมี การคาดคะเน
จากนักภาษาศาสตร์ว่า หากไม่มีการดำ�เนินการอย่างไร ภายในศตวรรษนี้ ๖๐% – ๙๐% ของภาษาโลกจะเสื่อมสลายไป
ซึ่งมีผลกระทบโดยตรงต่อการสูญเสียวัฒนธรรมและความรู้ ท้องถิ่นของชนกลุ่มต่าง ๆ
ด้วยเหตุนี้ ปัจจุบันจึงได้มีความพยายามที่ จะปกป้องรักษาภาษาในหลายระดับ ตั้งแต่ระดับท้องถิ่น ระดับชาติ
จนถึงระดับนานาชาติ องค์กรสหประชาชาติ เช่ น UNESCO ได้ยกย่องให้ภาษาเป็นมรดกของมนุษยชาติ และมีการ
รณรงค์อย่างต่อเนื่ องเพื่อให้มีการดูแลรักษาภาษาไว้ ให้ชนรุ่นหลัง เช่น การเน้นให้ มีการนำ �ภาษาไปใช้ในการพัฒนา
คุณภาพชีวิ ตของประชากรในโลก อันเป็นจุดมุ่งหมายของการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ (Millenium Development
Goals) ในปี ๒๐๑๕ ดังเช่น การพัฒนาด้านการศึกษา, สิ่งแวดล้อม, ความยากจน เป็นต้น อี กทั้งการประกาศให้ปี
๒๐๐๘ เป็นปีแห่งภาษาสากล (International Year of Languages) และการกำ�หนดให้วั นที่ ๒๑ กุมภาพั นธ์ ของ
ทุกปีเป็นวันแห่งการเฉลิมฉลองวันภาษาแม่สากล (Mother Language Day) เป็นต้น
สำ�หรับในประเทศไทย ชุมชนเจ้าของภาษาชาติพันธุ์หลายกลุ่ มได้มี ความพยายามและร่วมมือกั บนักวิชาการ
เพื่อศึ กษา อนุรักษ์ พัฒนา และฟื้นฟูภาษาท้องถิ่น ซึ่ งเป็นภาษาแม่ของตน ทั้งภาษาพูด และภาษาเขียน หรือภาษามือ
ดังตัวอย่างการดำ�เนินงานของศูนย์ศึกษาและฟื้นฟูภาษาและวัฒนธรรมในภาวะวิกฤต สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรม
เอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล หรือมูลนิธิเพื่อการศึกษาฟื้นฟูภาษาและภูมิ ปัญญาท้ องถิ่น เป็นต้น แต่อย่างไรก็ ตามชุมชน
ภาษาต่าง ๆ ต้องการกำ�ลังใจและการสนับสนุนที่เป็นรูปธรรม เพื่อให้สามารถดำ�เนินการเพื่อรักษาภาษาและองค์ความรู้
ท้องถิ่นของตนไว้ได้ การส่งเสริม สนั บสนุน และการขึ้นทะเบี ยนภาษาในฐานะที่เป็นมรดกภูมิ ปัญญาทางวัฒนธรรม
ของชาติ จึงเป็นบทบาทของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ที่ มีคุณค่าทางจิตใจแก่ชุมชนภาษาต่าง ๆ
เป็นอย่างยิ่ง
(ศาสตราจารย์เกียรติคุณ สุวิ ไล เปรมศรีรัตน์)
ประธานกรรมการ
ในนามคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิมรดกภูมิปั ญญาทางวัฒนธรรม
สาขาภาษา