Page 69 - dcp5

60
ภาษามอแกน
เรียบเรี ยงโดย สราวุฒิ ไกรเสม
ไม่เป็นที่ทราบแน่ชัดว่า “มอแกน” มีความหมายว่ าอย่างไร แต่ จากการบอกเล่าของคนเฒ่าคนแก่อาจสันนิ ษฐาน
ได้ว่า คำ�ว่า“มอแกน”มาจากนิทานพื้นบ้านที่มี การเล่าสืบทอดกันมา โดยน่าจะมาจากคำ�ว่า “ละมอ” ซึ่งแปลว่า “จม”
รวมกับคำ�ว่ า “เอาะเกน” ซึ่งแปลว่า “ทะเล” กลายเป็นคำ�ว่า “มอแกน” คนทั่วไปรู้จักคนกลุ่ มนี้ในนาม “ชาวเล”
ชาวมอแกนมีวิ ถีชีวิตที่ ผูกพันกับท้องทะเลเป็นอย่างมาก โดยในอดีตนั้นพวกเขาอาศัยและดำ�รงชีพอยู่ตามเกาะและ
ชายฝั่งต่างๆ ปัจจุบันพบชาวมอแกนอาศัยอยู ่ในจังหวัดต่างๆ ทางตอนใต้ฝั่งทะเลอั นดามัน ได้แก่ จังหวัดระนอง
จังหวัดพังงา และจังหวัดภูเก็ต
ภาษามอแกน เป็นภาษาที่อยู่ในตระกูลออสโตรเนเชียน สาขามลาโย – โพลีเนเชียน สาขาย่อยมอแกน-มอแกลน
มีความใกล้ เคียงกับภาษามอแกลนซึ่งอยู่ในสาขาย่อยเดียวกัน จากการสำ �รวจของนักภาษาศาสตร์ (เช่ น Naw Say
Bay, D. Horgan, M. Larish เป็นต้น) พบว่า ภาษามอแกนในประเทศไทยน่าจะเป็นภาษาถิ่นเดียวกับภาษามอแกน
ที่พูดบริเวณเกาะย่านเชือก สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมาร์ ภาษามอแกนไม่มีระบบเสียงวรรณยุกต์ และมี การเรียง
คำ�แบบ ประธาน-กริยา-กรรม (SVO) เช่นเดียวกับหลายภาษาที่พูดในบริเวณภาคพื้ นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น
ประโยคว่า จี ญัม จอน กะ <ฉัน-กิ น-ข้าว-แล้ว> = ฉันกินข้าวแล้ว
ปัจจุบัน ภาษามอแกนอยู่ ในภาวะวิกฤตใกล้สูญหาย เนื่ องจากการรุกคืบของคนไทยที่ เข้ามาอาศัยปะปน
รวมทั้งสภาพเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนไป ทำ�ให้ภาษาและภูมิ ปัญญาท้องถิ่นของชาวมอแกนอยู่ ในภาวะถดถอย
เยาวชนเริ่มมีการใช้ภาษาแม่ของตนน้อยลงไปเรื่อยๆ และใช้ภาษาไทยเป็นภาษาพูดโดยส่วนใหญ่ อย่างไรก็ตามใน
ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ ชาวมอแกนได้มี ความพยายามฟื้นฟูภาษาและวัฒนธรรมของตนเอง โดยได้มี การเริ่มต้นพัฒนาระบบ
ตัวเขียนและเรียนรู้การใช้เทคโนโลยีการเก็บบันทึกภาพเคลื่อนไหวและภาพนิ่ง เพื่อบันทึกภูมิปัญญาและวัฒนธรรมต่างๆ
ที่กำ�ลังจะสูญหายไป
ในอดีต ชาวมอแกนจะใช้ชีวิ ตส่วนใหญ่ อยู่ในเรือและจะเข้าฝั่ ง
เมื่อต้ องการซ่อมแซมเรือหรือมี เหตุจำ�เป็นบางอย่าง เช่น หลบลมมรสุม
หานํ้า อาหาร หรื อมีคนเจ็บ เป็นต้น ชาวมอแกนดำ�รงชีวิตด้วยการหา
ของทะเลเป็นอาหารโดยผู้ชายมอแกนมีหน้าที่หลักในการออกทะเลหา
อาหารเพื่อนำ�มาเลี้ยงดูครอบครัว สำ�หรับผู้หญิงมอแกนส่วนใหญ่จะทำ�
หน้าที่เลี้ยงดูบุตรทำ�งานบ้านหรือหาสัตว์ทะเลเล็กๆ น้อยๆ ตามบริเวณ
ชายฝั่ งหรือโขดหิ น แต่เมื่ อสภาพสังคมเปลี่ ยนไปทำ�ให้ คนมอแกน
ส่วนใหญ่ต้ องเปลี่ยนแปลงวิถี ชีวิ ตจากเดิมในอดีตที่ ใช้ชีวิ ตส่วนใหญ่
ในทะเลมาอาศัยอยู่ บนฝั่งและออกทะเลเป็นครั้ งคราว