Page 36 - dcp5

27
ภาษาโซ่ (ทะวืง)
เรียบเรี ยงโดย กุมารี ลาภอาภรณ์
ชาวโซ่ (ทะวืง) ตั้งถิ่นฐานอยู่ในเขตบ้านหนองม่วง บ้ านหนองแวง และบ้านหนองเจริญ ตำ�บลปทุมวาปี อำ�เภอ
ส่องดาว จังหวัดสกลนคร ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มี กลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ ตั้งถิ่นฐานอยู่ร่วมกัน ได้แก่ กลุ่มภูไท กลุ่มญ้อ และ
กลุ่มลาว ซึ่งเป็นกลุ่มชนที่ มีประวัติศาสตร์การอพยพมาจากประเทศลาวด้วยกัน โดยประชากรที่ยังคงพูดภาษาโซ่ (ทะวืง)
มีประมาณ ๑,๐๐๐ คน ส่วนมากอยู่ในกลุ่มผู้ สูงอายุ ส่วนกลุ่มเด็กและกลุ่มเยาวชนส่วนใหญ่แทบจะพูดภาษาโซ่ (ทะวืง)
ไม่ได้เลย นอกจากนี้ยังเกิดการแต่งงานข้ามกลุ่มชาติพันธุ์ ทำ�ให้ภาษาโซ่ (ทะวืง) ถูกภาษาอื่ นกลืนไปอีกระดับหนึ่ ง
ภาษาโซ่ (ทะวืง) เป็ นภาษาที่จัดอยู่ในตระกู ลภาษาออสโตรเอเชียติก สาขาเวียดติก ซึ่งอยู่ในสาขาเดียวกับ
ภาษาเวียดนาม และมีลักษณะที่ คล้ายคลึงกันหลายประการ ดั งตัวคำ�นับ เช่น มูด = หนึ่ง ฮ้าน = สอง ปา = สาม
โป้น = สี่ ดัม = ห้า คำ�เรียกชื่อว่า โซ่ เป็นชื่อรวมที่ใช้เรี ยกกลุ่มชนหลายกลุ่ม และมีความสับสนในหลายพื้นที่
โดยแบ่งออกเป็น ๑) กลุ่มที่ คนภายนอกเรียกว่าโซ่ แต่เจ้าของภาษาเรียกตนเองว่า บรู อาศัยอยู่ในจังหวัดมุกดาหาร
และจังหวัดสกลนคร ๒) กลุ่มที่ คนภายนอกเรียกว่าโซ่ แต่เจ้าของภาษาเรียกตนเองว่า ข่า อาศัยอยู่ในจังหวัดมุกดาหาร
๓) กลุ่มที่คนภายนอกเรี ยกว่าโซ่ และเจ้ าของภาษาเรียกตนเองว่ าโซ่เช่ นเดียวกั น อาศัยอยู่ในอำ �เภอกุสุ มาลย์
จังหวัดสกลนคร ทั้งนี้โดยภาษาทั้ง ๓ กลุ่มดังกล่าวอยู่ในตระกู ลออสโตรเอเชียติกเช่ นเดียวกัน แต่คนละสาขากับ
ภาษาโซ่ในตำ �บลปทุมวาปี ซึ่งภาษาโซ่ ในตำ�บลปทุมวาปี เป็นภาษาเดี ยวกับภาษาของกลุ่มชนที่หมู่ บ้านทะวืงใน
ประเทศลาว จึงเรียกกลุ่มโซ่ในตำ�บลปทุมวาปีว่า กลุ่มโซ่ (ทะวืง)
ภาษาโซ่ (ทะวืง) มีระบบเสียงที่แสดงลั กษณะของภาษากลุ่มมอญ – เขมร สาขาเวียดติก โดยมีพยัญชนะต้น
๑๙ เสียง และพยัญชนะสะกด ๑๑ เสี ยง มีลักษณะนํ้าเสี ยง ๓ ลักษณะ ได้ แก่ นํ้ าเสียงปกติ นํ้าเสี ยงเครียดและ
นํ้าเสียงทุ้มเบา เช่น คำ�ว่า ทะนู = ไข้ (นํ้าเสียงปกติ) แตกต่างจากคำ�ว่ า ทะนู้ = ตด (นํ้าเสียงเครี ยด) คำ�ว่า ซาม = น้อง
(นํ้าเสียงปกติ) แตกต่างจากคำ�ว่ า ซ้าม = แปด (นํ้าเสียงเครี ยด) คำ�ว่า แตฮ = คลอดลูก (นํ้าเสี ยงปกติ) แตกต่างจาก
คำ�ว่ า แต่ ฮ = ปลิง (นํ้าเสี ยงทุ้มเบา) เป็ นต้น นอกจากนี้ภาษานี้กำ �ลังอยู่ในช่วงของการพัฒนาระบบวรรณยุกต์จาก
การได้รั บอิทธิพลจากภาษาไทย – ลาว ซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่ในท้องถิ่นหรือบริเวณใกล้เคียงเป็นอย่างมาก เช่น
คำ�ว่ า แกน = แก่นไม้ (เสียงวรรณยุกต์ กลางระดับ) ต่างจากคำ�ว่า แก้น = มด (เสียงวรรณยุกต์ ขึ้น – ตก) มีตัวอย่าง
คำ�ที่ระดับเสียงสูงขึ้น เช่น กะแทะ = เกวียน หรือ ปะซัฮ = เสื่อ เป็นต้น