Page 89 - dcp4

78
ประเพณี แห่ผ้าขึ้ นธาตุ
เรียบเรี ยงโดย รองศาตราจารย์สืบพงศ์ ธรรมชาติ
ประเพณีมาฆบูชาแห่ผ้ าขึ้นธาตุ นครศรีธรรมราชหรือประเพณีแห่ผ้าพระบฏ (ผ้าที่ใช้บูชาพระพุ ทธเจ้า) เป็น
ประเพณีที่สื บทอดกันมาตั้งแต่ครั ้งบรรพชนของคนไทยสยามที่อยู่ในอาณาจั กรศรีธรรมราชมหานคร ซึ่ งในศิลาจารึก
ปรากฏชื่อว่า ศรีธรรมราช ดังข้อความว่า “สังฆราชปราชญ์เรียนจบปิฎกไตร หลวกกว่าปู่ครูทั้งหลายในเมืองนี้ทุกคน
ลุกแต่ศรีธรรมราชมา” การที่ชื่อประเพณีเรียกอย่างนี้เพราะการปฏิบัติบูชาเช่นนี้ในขณะนั้นมีในดินแดนไทยภาคใต้ราว
พ.ศ.๑๗๐๐ เศษมีเพี ยงที่เดียว คือที่ศู นย์กลางการปกครองของศรี ธรรมราชมหานครหรือเมือง ๑๒ นักษั ตรคือที่ที่มี
องค์พระบรมธาตุเจดีย์นครศรีธรรมราชประดิ ษฐานอยู่ซึ่งเป็นสถานที่สำ�คั ญอยู่ในจั งหวัดนครศรีธรรมราชจนปัจจุบัน
การเริ่มต้นของประเพณีมาฆบูชาแห่ผ้าขึ้นธาตุนครศรีธรรมราช หรือที่ชาวนครศรีธรรมราชและชาวไทยภาคใต้
เรียกโดยทั่วไปเรียกว่า “แห่ผ้าขึ้นธาตุ ” นั้น มีความเป็นมาคื อ เมื่อสมัยของพระเจ้าจันทรภาณุศรีธรรมาโศกราชราว
พ.ศ.๑๗๐๐ เศษ มีผ้าผืนยาวที่วาดเรื่องราวพระพุทธเจ้าลอยมาติดริมฝั่ งชายทะเลปากพนัง ซึ่งอยู่ในเขตศรีธรรมราช
มหานคร ชาวปากพนังในขณะนั้นเห็นว่ าเป็นผ้ าสำ�คัญจึงช่ วยกันอั ญเชิญไปถวายพระเจ้ าจันทรภาณุ ศรีธรรมา
โศกราชซึ่งประทับที่ราชวังในตัวเมื องนครศรีธรรมราชปั จจุบัน พระเจ้าจันทรภาณุ ศรีธรรมาโศกราชทรงเห็นว่ าเป็น
ผ้าสำ�คั ญทางพระพุทธศาสนาจึงรับสั่งให้ ซักให้สะอาดแล้วตากให้แห้งในท้ องพระโรง ต่อมามีผู้พบคนแต่งตัวชุ ดขาว
จำ�นวนหนึ่งบริเวณบ้ านปากนํ้านครและปากพญา และได้ พาคนเหล่านี้เข้าเฝ้าพระเจ้าจันทรภาณุศรีธรรมาโศกราช
หัวหน้า ผู้ที่มาจากแดนไกลได้ ทูลว่าเป็นชาวเมืองอินทรปัตถ์อั ญเชิญผ้าพระบฏ (ผ้าที่วาดรูปพระพุ ทธเจ้าหรือ
เรื่องราวพระพุทธเจ้ า) ลงเรือมาหมายจะอัญเชิญไปบูชาพระบรมธาตุเจดีย์ที่ ลังกา แต่เรือถูกพายุพัดล่มจมลง บริวารที่มา
ด้วยกันส่วนมากจมนํ้าเสียชีวิ ตส่ วนน้อยรอดชีวิตขึ้ นฝั่งทีปากนครและปากพญา เมื่อหัวหน้ าคนแต่งชุดขาวได้เห็ น
ผ้าพระบฏที่ชาวปากพนังได้นำ�ไปถวายพระเจ้ าจันทรภาณุศรี ธรรมาโศกราชก็รํ่าไห้ และทูลว่ าผ้าผืนนี้ที่ตนและบริวาร
ได้อัญเชิญลงเรือมา
ครั้นวันเพ็ ญเดือนหกถึ งวันวิสาขบูชาเป็นวันสำ�คัญทางพระพุ ทธศาสนา พระเจ้าจันทรภาณุศรี ธรรมาโศกราช
ทรงจัดสมโภชพระบรมธาตุเจดี ย์นครศรี ธรรมราชและให้แห่ แหนผ้าพระบฏรอบเมืองแล้ วอัญเชิ ญขึ้นห่ มรอบ
องค์พระบรมธาตุ เจดีย์เป็นการบูชาพระสั มมาสัมพุทธเจ้า การบูชาด้วยการแห่ผ้าพระบฏขึ้ นองค์พระบรมธาตุเจดีย์
นครศรีธรรมราชจึงมี มาตั้งแต่บัดนั้นจนถึงปัจจุบันนี้ แต่การแห่ ผ้าพระบฏห่มองค์พระบรมธาตุฯ หรื อแห่ผ้าขึ้นธาตุ
ครั้งใหญ่นี้ ต่อมาเปลี่ ยนเป็นเนื่องในวันมาฆบูชาหรือวันเพ็ญเดือนสาม เรี ยกกันเป็นทางการว่า ประเพณีมาฆบูชาแห่ผ้า
ขึ้นธาตุ การปรับเปลี่ยนวันแห่ผ้าขึ้นธาตุหรือผ้าพระบฏนี้เชื่อกันว่าเพราะต้องการให้ชาวศรีธรรมราชมหานครในสมัยนั้น
ซึ่งมีตั้งแต่ประจวบคี รีขันธ์ลงไปถึงสุดปลายคาบสมุทรสยาม-มลายูได้ เดินทางไปสักการบู ชาพระบรมธาตุเจดีย์นครฯ