Page 64 - dcp4

53
ประเพณีบุญบั้ งไฟ
เรียบเรี ยงโดย ผู้ช่ วยศาสตราจารย์ชื่น ศรีสวัสดิ์
บุญบั้งไฟ หรือบุญเดือนหกเป็นบุญประเพณีที่สำ�คัญของชาวอีสานที่ถือปฏิบัติสื บทอดกันมาตั้งแต่ สมัยโบราณ
จนได้มีการกำ�หนดไว้ในประเพณี ๑๒ เดือน ควบกั บครรลองปฏิบัติของฝ่ายปกครองหรือระบบการปกครองแบบอาญา
๔ อีสานโบราณซึ่งเรียกรวมกันว่า “ฮิตสิ บสองคองสิบสี่” ในงานบุญบั้งไฟนั้น ชาวอีสานจะร่วมแรงร่ วมใจกันอย่าง
พร้อมเพียงและด้วยแรงศรัทธาเป็ นอย่างยิ่ง
บั้งไฟปกติจะมี ๓ ขนาด คือ บั้งไฟธรรมดา จะใช้ดิ นประสิวไม่เกิน ๑๒ กิ โลกรัม บั้งไฟหมื่นจะใช้ดิ นประสิว
๑๒ กิโลกรั ม บั้งไฟแสน จะใช้ดิ นประสิว ๑๒๐ กิโลกรั ม เมื่อทาบั้งไฟเสร็จแล้วก็จะมีการตกแต่งประดับประดาด้วย
กระดาษสีอย่างสวยงามซึ่งเรียกเป็นภาษาพื้นบ้านว่า เอ้ ส่วนท่อนหัวและท่อนหางของบั้งไฟจะประกอบเป็นรูปต่างๆ
ตามที่ต้ องการส่วนมากจะเป็นรูปหัวพญานาค
เมื่อประดั บประดา หรือ เอ้ เรี ยบร้อยแล้วขั้นต่อไปคื อการแห่ ไปสมทบกับหมู่บ้านที่เป็นเจ้าภาพ โดยปกติ
บั้งไฟไม่ได้ทำ�เฉพาะหมู่บ้านใดหมู่ บ้านหนึ่งเท่านั้น จะบอกบุญไปยังหมู่ บ้านที่มี สายสัมพันธ์ต่ อกัน และหมู่บ้านนั้น
จะทำ�บั้งไฟมาร่วมด้วย เมื่อถึงเวลานัดหมายประมาณ ๔ - ๕ โมงเย็ นทุกขบวนทั้งหมู่บ้านที่เป็นเจ้าภาพและหมู่บ้านแขก
จะแห่บั้งไฟจะแห่บั้งไฟเข้าไปบริ เวณวัดขบวนแห่ งบั้ง ไฟถือเป็นงานที่เป็นงานที่ยิ่งใหญ่และสำ�คัญยิ่งเป็นการแสดงออก
ถึงความสามัคคี ศิลปวั ฒนธรรม ความสนกุสนานและความดีงามทั้ งหลาย ในขบวนแห่จะมีการเซิ้งบั้งไฟและ
การละเล่นต่างๆ ที่ แสดงถึงวิถีชีวิ ตของคนในท้องถิ่น เช่น การทอดแหหาปลา การสักสุ่ม บางขบวน ก็จะมีการเล่น
ตลกในเชิงเพศสั มพันธ์ แต่ขบวนเซิ้งหลั กจะแต่งตัวสวยงามแบบโบราณใส่ กระโจมหัวเซิ้งเป็นกาพย์ให้ คติธรรม
ตามหลักพระพุทธศาสนามี ความไพเราะและมีคติธรรมสอนใจ ถึงแม้ จะมีการละเล่ นตลกและบทเซิ้ งสืบไปในทาง
เพศสัมพั นธ์อยู่บ้าง แต่ถือเป็นส่วนประกอบสำ�คัญที่สร้ างสีสันให้กั บขบวนแห่ได้อย่างดีไม่ถือสาหาความกันแต่อย่างไร
ส่วนหมู่บ้านอื่นที่มาบั้งไฟก็จะได้รับการดูแลต้อนรับจากหมู่บ้านเจ้าภาพเป็นอย่างดีโดยหมู่บ้านภาพจะเตรียมข้ าวปลา
อาหารที่สำ�คัญคือ ข้าวปุ้ น (ขนมจีน) นํ้ายาปลาย่าง (ปลากรอบ) พร้อมสุรายาสูบ(ยาเส้นมวนใบตองกล้วยแห้ง) ซึ่งจะ
แบ่งเป็นกลุ่มหรือเป็นคุ้มว่าคุ้มใดสำ�หรับดูแลหมู่บ้านใด โดยปกติบุญบั้งไฟจะจัดเพียงสองวัน คือวันรวม ซึ่งเรียกว่า
วันโฮม เป็ นวันแห่ขบวนบั้งไฟไปรวมกันและวันจุดคือวันรุ่งขึ้นของวันโฮม
พอถึงวันรุ่งขึ้นชาวบ้ านที่เป็นเจ้าภาพทั ้ งชายหญิงจะแต่งตัวสวยงามตามประเพณีท้องถิ่น ผู้ชายจะใส่ผ้าโสร่งไหม
ผู้หญิ งจะใส่ ผ้าซิ่ น (สิ่น)ไหม นำ�อาหารคาวหวานที่ดี ที่สุดที่ นิยมกันในแต่ละท้ องถิ่น พร้อมเครื่ องไทยทานอื่นๆ
ไปถวายพระที่วัด หลังจากพระฉันเสร็จจะให้พรจากนั้นชาวบ้านที่ มาร่วมทำ�บุญจะรับประทานอาหารต่อจากพระเกือบ
ทุกคนรวมทั้งแขกจากบ้านอื่นบางคนก็จะมารับประทานอาหารที่วัดร่วมด้วย เมื่อทุกอย่างที ่วัดเสร็จเรียบร้อยแล้วก็จะ
นำ�บั้งไฟไปที่ ลานจุดซึ่งทำ�เป็นร้านหรือค้ าง (ฮ้าน) บนต้นไม้สูงประมาณ ๒๐-๓๐ เมตรเพื่อให้หางบั้ งไฟพ้นจากพื้น