Page 143 - dcp4

Basic HTML Version

132
แห่
ปราสาทผึ้
เรี
ยบเรี
ยงโดย ผู้
ช่
วยศาสตราจารย์
ชื่
น ศรี
สวั
สดิ์
และรองศาสตราจารย์
วรลั
ญจก์
บุ
ณยสุ
รั
ตน์
งานแห่
ปราสาทผึ้
งเป็
นประเพณี
สำ
�คั
ญอย่
างหนึ่
งของชาวอี
สาน ซึ่
งนิ
ยมทำ
�กั
นในช่
วงเทศกาลออกพรรษา
ในระหว่
าง ๑๐-๑๔ คํ่
า เดื
อน ๑๑ ของทุ
กปี
แต่
การแห่
นั้
นจะมี
ขึ้
นก่
อนวั
นออกพรรษา ๑ วั
น คื
อวั
นขึ้
น ๑๕ คํ่
า เดื
อน ๑๑
การแห่
ปราสาทผึ้
งสะท้
อนถึ
งความเชื่
อของชาวอี
สานหลายประการ ได้
แก่
๑. ความเชื่
อเรื่
องอานิ
สงส์
ของการถวายต้
นผึ้
ง ดอกผึ้
ง (ต้
นกล้
วยที่
มี
ขี้
ผึ้
งปั้
นเป็
นรู
ปดอกไม้
ประดั
บ) ให้
แก่
ผู้
ล่
วงลั
บในงาน
“แจกข้
าว”
(งานทำ
�บุ
ญให้
ผู้
ตาย) ที่
ถื
อเป็
นบุ
ญกุ
ศลสู
งส่
ง ดั
งมี
คำ
�กล่
าวว่
า “ผู้
หญิ
งห่
อข้
าวต้
ม ตั
ดตอก
บี
บข้
าวปุ้
น ผู้
ชายหั
กหอผึ้
ง” คำ
�ว่
า หั
กหอผึ้
ง ก็
คื
อ การหั
กตอกทำ
�ต้
นผึ้
งนั่
นเอง
ต้
นผึ
ง ทำ
�จากต้
นกล้
วยขนาดเล็
ก ทำ
�ฐานเป็
นขาหยั
งสามขายึ
ดติ
ดต้
นกล้
วยเพื
อให้
ตั
งได้
ประดั
บด้
วยดอกผึ
คื
อขี้
ผึ้
งหล่
อเป็
นรู
ปดอกไม้
โดยการเคี่
ยวขี้
ผึ้
งให้
เหลวแล้
วใส่
ลงในแม่
พิ
มพ์
ที่
ทำ
�จากผลไม้
เช่
น ผลสิ
มลี
(สิ
มพี
ส้
มพอดี
โพธิ
สะเล) หรื
อผลมะละกอ ที่
แต่
งให้
เป็
นแม่
พิ
มพ์
รู
ปดอกไม้
จากนั้
นก็
นำ
�ขี้
ผึ้
งกรอกในแม่
พิ
มพ์
แล้
วนำ
�ไปแช่
นํ้
า ขี้
ผึ้
งจะ
หลุ
ดออกจากพิ
มพ์
เป็
นรู
ปตามแบบ ก่
อนนำ
�ดอกผึ้
งไปติ
ดที่
ต้
นผึ้
ง ช่
างทำ
�ต้
นผึ้
งจะหั่
นหั
วขมิ้
นให้
เป็
นแว่
นกลม ใช้
ไม้
กลั
เสี
ยบแว่
นขมิ้
นรองดอกผึ้
ง เพื่
อมิ
ให้
ดอกผึ้
งอ่
อนตั
วจนเสี
ยรู
ปทรง
การทำ
�ต้
นผึ้
ง จะทำ
�ให้
เสร็
จก่
อนวั
นเก็
บอั
ฐิ
ธาตุ
ของผู้
ตาย เมื่
อถึ
งวั
นเก็
บอั
ฐิ
ญาติ
พี่
น้
องจะนำ
�ต้
นผึ้
งไปถวาย
เพื่
อให้
พระสามารถนำ
�ขี้
ผึ้
งไปใช้
ส่
วนต้
นผึ้
งจะนำ
�ส่
วนก้
านกล้
วยมาใช้
คี
บอั
ฐิ
ทำ
�เป็
นรู
ปคนกลั
บธาตุ
แล้
วนำ
�ต้
นผึ้
งมา
วางที่
กองอั
ฐิ
ให้
พระสงฆ์
ชั
กบั
งสุ
กุ
ลกลบธาตุ
ก่
อนที่
จะนำ
�อั
ฐิ
ไปบรรจุ
ในที่
อั
นเหมาะสม เมื่
อถวายภั
ตตาหารแก่
พระสงฆ์
แล้
วก็
ถวายหอผึ้
งเพื่
ออุ
ทิ
ศส่
วนกุ
ศลแก่
ผู้
วายชนม์
ดั
งมี
คำ
�ถวายถึ
งปราสาทผึ้
งตอนหนึ่
งว่
า “…อิ
มานะ มะยั
งภั
ณเต
มธุ
บุ
ปผะ ปะสาทั
ง” ทั้
งนี้
เมื่
อเสร็
จพิ
ธี
แล้
วพระภิ
กษุ
ก็
สามารถนำ
�ขี้
ผึ้
งจากดอกผึ้
งมาใช้
ทำ
�เที
ยนนํ้
ามนต์
และเที
ยนเพื่
จุ
ดให้
แสง สว่
างตอนกลางคื
นต่
อไปได้
ต้
นผึ้
งมี
ความเกี่
ยวพั
นกั
บหอผึ้
งอย่
างใกล้
ชิ
ด และเป็
นต้
นกำ
�เนิ
ดของการแห่
ปราสาทผึ
งในปั
จจุ
บั
น แม้
ว่
การถวายหอผึ้
ง จะกระทำ
�อยู่
ในงานแจกข้
าว แต่
ชาวอี
สานในหมู่
บ้
านต่
างๆ ก็
ยั
งถื
อว่
า ควรจั
ดงานอุ
ทิ
ศส่
วนกุ
ศล
ให้
ผู้
วายชนม์
ในช่
วงวั
นออกพรรษา ดั
งนั้
นจึ
งนิ
ยมหากิ่
งไม้
หนามไผ่
มาสุ
มบริ
เวณที่
เผาศพ มิ
ให้
สั
ตว์
มาขุ
ดคุ้
ย พร้
อมปั
กไม้
กั้
นรั้
วคอกไว้
เมื่
อวั
นมหาปวารณาออกพรรษาจึ
งทำ
�บุ
ญแจกข้
าว โดยเลื
อกเอาวั
นขึ้
น ๑๕ คํ่
า หรื
อ แรม ๑ คํ่
า ในเวลาเย็
จึ
งทำ
�พิ
ธี
แจกข้
าว โดยมี
ขบวนแห่
หอผึ้
งเพื่
อไปถวายวั