Basic HTML Version
89
พิ
ธี
กรรมขอฝน
เรี
ยบเรี
ยงโดย สายไหม จบกลศึ
ก, ผู้
ช่
วยศาตราจารย์
เรณู
อรรฐาเมศร์
,
รองศาตราจารย์
วรลั
ญจก์
บุ
ณยสุ
รั
ตน์
และ พั
นเอก(พิ
เศษ) อำ
�นาจ พุ
กศรี
สุ
ข
พิ
ธี
กรรมขอฝน เป็
นพิ
ธี
กรรมที่
จั
ดขึ้
นเพื่
อขอให้
สิ่
งศั
กดิ์
สิ
ทธิ์
บั
นดาลให้
ฝนตกเพื่
อประโยชน์
ในการเกษตรกรรม
จั
ดเป็
นพิ
ธี
กรรมเพื่
อความอุ
ดมสมบู
รณ์
ของพื
ชพั
นธุ์
ธั
ญญาหาร และเป็
นการสร้
างขวั
ญและกำ
�ลั
งใจของชาวนาชาวไร่
ซึ่
งพิ
ธี
กรรมขอฝนนั้
นมี
ทั้
งพิ
ธี
กรรมขอฝนที่
เป็
นพิ
ธี
หลวง ได้
แก่
พระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
และพิ
ธี
กรรมขอฝนของชาวบ้
าน
ในภาคต่
างๆ ของประเทศไทย
พระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
พระราชพิ
ธี
“พิ
รุ
ณศาสตร์
” สมั
ยโบราณเรี
ยก “พรุ
ณศาสตร์
” เป็
นพิ
ธี
พราหมณ์
ปฏิ
บั
ติ
ขอฝนบำ
�รุ
งแผ่
นดิ
น
เป็
นการขจั
ดภั
ยแล้
งเมื่
อฝนไม่
ตกต้
องตามฤดู
กาล เพื่
อให้
บ้
านเมื
องอุ
ดมสมบู
รณ์
ด้
วยพื
ชพั
นธุ์
ธั
ญญาหาร อาณา
ประชาราษฎร์
ประกอบอาชี
พเกษตรกรรมอย่
างร่
มเย็
นเป็
นสุ
ข มี
มาแต่
สมั
ยสุ
โขทั
ย
สมั
ยรั
ตนโกสิ
นทร์
กำ
�หนดเป็
นพระราชพิ
ธี
จร มิ
ได้
จั
ดเป็
นการประจำ
�ทุ
กปี
มี
การจั
ดมาแล้
วหลายครั้
งจะประกอบ
เฉพาะเมื่
อบ้
านเมื
องเกิ
ดฝนแล้
งหรื
อมี
ทุ
พภิ
กขภั
ย ต้
นสมั
ยรั
ตนโกสิ
นทร์
รั
ชกาลที่
๑–๓ การพระราชพิ
ธี
คงเป็
นพิ
ธี
พราหมณ์
เช่
นที่
ถื
อปฏิ
บั
ติ
มาแต่
โบราณ
รั
ชกาลที่
๔ พระบาทสมเด็
จพระจอมเกล้
าเจ้
าอยู่
หั
ว โปรดให้
ทรงเพิ่
มพิ
ธี
สงฆ์
เพื่
อความสวั
สดิ
มงคลด้
วยและ
ถื
อปฏิ
บั
ติ
ในรั
ชกาลที่
๕ ตลอดรั
ชกาล โดยเฉพาะพระบาทสมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าเจ้
าอยู่
หั
วทรงพระราชนิ
พนธ์
หนั
งสื
อ
เรื่
องพระราชพิ
ธี
สิ
บสองเดื
อน ทรงเล่
ารายละเอี
ยดถึ
งมู
ลเหตุ
ที่
มี
มาของพระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
ไว้
อย่
างกว้
างขวาง
เมื่
อสิ
้
นรั
ชกาลแล้
วปรากฏว่
าในรั
ชกาลต่
อมา ทั้
งรั
ชกาลที่
๖ รั
ชกาลที่
๗ และรั
ชกาลที่
๘ ไม่
ได้
มี
การจั
ดพระราชพิ
ธี
นี
้
เลย
ตราบรั
ชกาลปั
จจุ
บั
น
พระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
ในรั
ชกาลปั
จจุ
บั
น ปรากฏว่
าได้
จั
ดขึ้
นครั้
งเดี
ยว เมื่
อวั
นที่
๑๙ เมษายน พ.ศ.๒๕๒๓
พระบาทสมเด็
จพระเจ้
าอยู่
หั
วทรงพระกรุ
ณาโปรดเกล้
าโปรดกระหม่
อม ให้
จั
ดการพระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
ณ วั
ดศี
ล
ขั
นธาราม อำ
�เภอเมื
องอ่
างทอง จั
งหวั
ดอ่
างทอง ในพระบรมราชู
ปถั
มภ์
สมเด็
จพระนางเจ้
าสิ
ริ
กิ
ติ์
พระบรมราชิ
นี
นาถ
ซึ่
งพระองค์
เสด็
จพระราชดำ
�เนิ
นไปทรงประกอบพระราชพิ
ธี
อนุ
โลมตามพระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
ครั้
งรั
ชกาลที่
๕
ในอุ
โบสถประดิ
ษฐานพระพุ
ทธรู
ปที่
เนื่
องในการพระราชพิ
ธี
พิ
รุ
ณศาสตร์
คื
อ พระคั
นธารราษฎร์
เรี
ยกเป็
นสามั
ญ
ว่
า พระขอฝน ซึ่
งเป็
นพระพุ
ทธรู
ปสำ
�คั
ญในหลายรั
ชกาล อั
ญเชิ
ญมาจากหอราชพงศานุ
สร วั
ดพระศรี
รั
ตนศาสดาราม
ในพระบรมมหาราชวั
ง ได้
แก่
พระคั
นธารราษฎร์
รั
ชกาลที่
๑ พระคั
นธารราษฎร์
รั
ชกาลที่
๖ พระคั
นธารราษฎร์
จี
น
พระอุ
ปคุ
ตหรื
อพระบั
วเข็
ม พระชั
ยนวโลหะ รั
ชกาลที่
๔ และพระชั
ยนวโลหะ รั
ชกาลที่
๕ หน้
าอุ
โบสถ สร้
างปะรำ
�
สำ
�หรั
บพราหมณ์
ประกอบพิ
ธี
ขุ
ดสระนํ้
า กว้
าง ๙ ศอก ยาว ๙ ศอก ลึ
ก ๔ ศอกกลางสระตั้
งบุ
ษบกปิ
ดทองประดิ
ษฐาน