Page 83 - dcp3

72
งานครํ่า
เรียบเรียงโดย ณัฎฐภัทร จันทวิช
ครํ่า หมายถึงงานประณีตศิลป์ประเภทหนึ่งใช้เส้นเงินหรือเส้ นทองหรือเส้นนากฝังลงในเครื่องใช้ที่ทำ�ด้วยเหล็ก
ตกแต่งเป็นลวดลายบนภาชนะ เครื่องใช้ หรือเครื่องอาวุธ งานคร่า เป็นงานช่างโบราณประเภทหนึ่ง ในงานช่างสิบหมู่
ที่อยู่ในกลุ่มงานช่างแกะ ที่นับวันหาผู้รู้ในวิชาช่างแขนงนี้ได้ยากยิ่งเช่นเดียวกั นกับงานช่างไทยสมัยโบราณหลายอย่าง
ได้สูญหายไป ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิ ติ์ พระบรมราชินีนาถ ที่ทรงมีต่ องานช่างหัตถศิลป์
ไทย โดยโปรดเกล้าฯ ให้ อนุรักษ์และฟื้นฟูงานช่างไทยโบราณหลายแขนง ซึ่งงานครํ่ าได้รับการฟื้นฟูขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง
ประวัติการทำ�ครํ่ าสันนิ ษฐานว่า มีกำ�เนิดที่ประเทศเปอร์เซียและได้แพร่เข้ามาสู่อินเดีย อัฟกานิสถาน จีน เขมร ลาว
และไทย โดยเฉพาะภาคใต้ของไทย เช่น เมืองปัตตานี โดยปรากฏชื่องานครํ่าในกลุ่มช่ างสิบหมู่ ในสมัยรัตนโกสินทร์
รัชสมัยพระบาทสมเด็ จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จนถึงรัชสมัย
พระบาทสมเด็ จพระจุลจอมเกล้ าเจ้าอยู่หั ว ขุนสารพัดช่าง
ข้าราชการกรมวังนอกได้ควบคุมงานช่างครํ่าในกรมช่ างสิบหมู่
และได้ถ่ายทอดวิชางานครํ่าแก่ นายสมาน ไชยสุ กุมาร ผู้เป็น
บุตรของขุนสารพัดช่างซึ่งได้สืบทอดศิลปะการทำ�ครํ่าสืบต่อมา
แต่ก็ไม่ ได้เป็นที่รู้ จักแพร่หลายของคนทั่วไป
งานช่างที่เรียกว่า ครํ่า เป็นการตกแต่งลวดลายบนพื้น
โลหะประเภทเหล็กโดยใช้เครื่องมือสกั ดให้เป็นลวดลายบนพื้น
โลหะต่างชนิด เช่น เงิน ทอง นากลงไปแล้วขัด หรือที่ศั พท์ช่าง
เรียกว่า กวดผิวให้เรียบจะเกิดลวดลายจากสีของโลหะที่ต่างกัน
ตามลวดลายที่สลักและฝังโลหะไว้ ลงบนผิวหน้าของเครื่ องใช้ที่
ทำ�ด้วยเหล็ก หากใช้เส้นเงินฝังเรียก ครํ่ าเงิน หากใช้เส้นทองฝังเรียก ครํ่าทอง
หากใช้เส้นนากฝั งเรี ยกครํ่านาก โดยจะต้องทำ�ให้ผิ วเหล็กเกิดเป็ นรอยที่
ละเอียดด้วยการใช้เหล็กสกัดที่ คมบางแต่แข็งแกร่ งตีสับลายตัดกันไปมาบน
ผิวโลหะให้เกิดความขรุขระ จากนั้นจึงใช้เส้ นทองหรือเส้นเงิน หรือเส้นนาก
ตอกให้ติดเป็นลวดลายวิ จิตรงดงามตามที่ ต้องการ ถือเป็นกรรมวิธี การตกแต่ง
ในงานโลหะของช่างไทย