Page 30 - dcp3

19
ผ้าทอไทลื้อ
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนากุล
ไทลื้อ คือ กลุ่มชาติพั นธุ์ไทกลุ่มหนึ่งที่มีภูมิ ลำ�เนาเดิมอยู่ในเขตสิบสองพันนา (ปัจจุบันอยู่ในเขตมณฑลยูนนาน
ทางตอนใต้ของประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน) ชาวไทลื้อได้อพยพโยกย้ ายถิ่นฐานหลายครั้ ง ในประเทศไทย
ชาวไทลื้อ ได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ ในเขตจังหวัดเชียงราย พะเยา เชียงใหม่ ลำ�พูน แพร่ น่าน และลำ�ปาง
การแต่งกายที่เป็นเอกลั กษณ์ไทลื้อ คือ ผ้าซิ่นของผู้หญิงไทลื้อที่เรียกว่า “ซิ่นตา” ซึ่งเป็นผ้าซิ่นที่มี ๒ ตะเข็บ
มีลักษณะโครงสร้างประกอบด้วย ๓ ส่ วนคือ หัวซิ่นสีแดง ตัวซิ่นลายขวางหลากสีต่อตี นซิ่นสีดำ� ความเด่นอยู่ที่ตัวซิ่น
ซึ่งมีริ้วลายขวางสลับสีสดใส และตรงชว่ งกลางมีลวดลายที่ทอด้วยเทคนิคขิ ด จก เกาะหรือล้วง เป็น ลายรูปสัตว์ใน
วรรณคดี ลายพรรณพฤกษา และลายเรขาคณิต เอกลักษณ์การทอผ้าที่สำ�คัญของกลุ่ มชนนี้ คือ การทอผ้าด้วยเทคนิค
เกาะหรือล้วง (Tapestry Weaving) หรือที่เป็นที่รู้จักกันว่า “ลายนํ้าไหล” ซึ่ งเป็นเทคนิคที่มี ความยุ่งยากซับซ้อน แต่
ทำ�ให้เกิดลวดลายและสีสันที่งดงามแปลกตา และเป็นอัตลักษณ์อันโดดเด่นเฉพาะกลุ่มที่แตกต่างจากผ้าซิ่นของกลุ่ม
ชาติพันธุ์ไทกลุ่ มอื่นๆ นอกจากผ้าซิ่นแล้ว ชาวไทลื้อยังทอผ้าชนิดอื่ นๆ ด้วย เช่น ผ้าหลบ
ในปัจจุบันมีชุมชนไทลื้อที่มี ความสามารถทอผ้าเกาะล้วง แบ่งได้ ๓ กลุ่ม คือ ๑. กลุ่มไทลื้อ อำ�เภอเชียงของ
อำ�เภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย ๒. กลุ่มไทลื้อ อำ�เภอเชียงคำ� จังหวัดพะเยา และ ๓. กลุ่มไทลื้อ อำ�เภอปัว อำ�เภอ
ทุ่งช้าง และอำ�เภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน
สภาพปัญหาของผ้าทอเทคนิคเกาะล้วงของไทลื้อ เกิ ดจากการที่ชุมชนไทลื้อแต่ละกลุ่มทอผ้า เพื่อการค้าจึง
เลือกทอเฉพาะลวดลายที่ ได้รับความนิยมของตลาด ไม่นิยมทอลวดลายและสีสันอันเป็น เอกลักษณ์ดั้งเดิมของไทลื้อ
นอกจากนี้ยังเลียนแบบรู ปแบบของผ้าทอกลุ่มอื่ นๆ ที่เป็ นที่ต้ องการของผู้บริโภค ทำ �ให้ขาดการสืบทอดมรดก
วัฒนธรรมของไทลื้อ แต่ละกลุ่ม
ผ้าทอไทลื้อ ได้รับการขึ้นทะเบี ยนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๕