Page 24 - dcp3

13
ผ้าทอไทครั่ง
เรียบเรียงโดย สัตวแพทย์ปรีชา คงคะสุ วัณณะ
ไทครั่ง หรือ ลาวครั่ง คื อ กลุ่มชนที่อพยพมาจากฝั่งซ้ายของลุ่มแม่นํ้าโขง เข้ามาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทยบริเวณ
จังหวัดอุทัยธานี ชัยนาท สุพรรณบุรี นครสวรรค์ พิจิตร กำ�แพงเพชร นครปฐม สันนิษฐานว่าน่าจะอพยพมาตั้งแต่
สมัยกรุ งธนบุรี แต่การอพยพเคลื่อนย้ายของชาวไทครั่งครั้งสำ�คัญเกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๒๓๗๑ ในสมัยพระบาทสมเด็จ
พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ แห่ งกุรงรัตนโกสินทร์ กลุ่มวัฒนธรรมไทครั่งจะเรียกตนเองว่า ลาวครั่ง หรือ
ลาวเวียงหรือ ลาวกา
ผ้าทอไทครั่งมีหลายประเภท ซึ่งผ้าซิ่นของชาวไทครั่ง มักต่อตีนซิ่นด้วยฝ้ายหรือไหม ตีนซิ่นทอเป็นพื้นสีแดงใช้
เทคนิคการจกด้วยฝ้ายหรือไหม สีเหลือง ส้ ม นํ้าเงิน ขาว เขียว ให้เกิดลวดลายโดยทิ้งพื้นสีแดงไว้ด้านล่างของตีนซิ่น
การทอตัวซิ่ นนิยมทอด้วยเทคนิคมัดหมี่เส้นพุ่ง ด้วยการย้ อมสีเดี ยวและใช้วิธีการแต้ มสีอื่นๆเพิ่ มเติม หรือภาษา
ท้องถิ่นเรียกว่ า “แจะ” เป็นการให้ลวดลายหมี่มี สีสันเพิ่มขึ้น ผ้าซิ่นที่บ่งบอกถึงอัตลักษณ์ของชาวไทครั่ง มีอยู่ด้วยกั น
๔ แบบ คือ
๑) ซิ่นก่าน ใช้เทคนิคการจกหรือขิดตัวซิ่นทั้งผืน ลวดลายที่เด่นเป็นเอกลั กษณ์ คือ ลายดอกแก้ว ลายมะเขือ
ผ่าโผ่ง
๒) ซิ่นหมี่ลวด เป็นซิ่นที่ใช้เทคนิคการมัดหมี่ และทอต่อเนื่อง ทำ�ให้เกิดลวดลายอย่ างต่อเนื่อง ลวดลายที่เป็น
เอกลักษณ์ คือ ลายหมี่สำ�เภาและลายหมี่ ขอใหญ่
๓) ซิ่นหมี่ตา ใช้เทคนิคการมัดหมี่สลับกับการจกหรือขิ ด ทำ�ให้เกิดลวดลายขนานกับลำ�ตั ว ลวดลายของมัดหมี่
จะเป็นลาย หงส์ หรือนาค เป็นส่วนใหญ่
๔) ซิ่นหมี่น้อย เป็นซิ่นที่ใช้เทคนิคการมั ดหมี่ เป็น ลวดลายแถบเล็กๆ สลับด้วยฝ้ ายหรือไหมพื้นสีต่างๆ
นอกจากซิ่นตีนจกแล้ว ยังมีสิ่ งทอที่เป็น เอกลั กษณ์ของชาวไทครั่ง ซึ่งยังคงสืบทอดกั นอยู่ เช่น ผ้าปกหัวนาค
ลักษณะเป็นผ้าสี่ เหลี่ยมจัตุรัส ทอด้วยฝ้ายสี ขาว ใช้เทคนิคการทอจกและขิด มีชายครุย ๒ ด้าน ขอบอีก ๒ ด้าน เย็บ
ด้วยผ้าฝ้ายสีแดง ในประเพณีบวชนาค เมื่อนาคโกนศีรษะแล้วก็จะใช้ผ้าปกหัวนาคคลุมไว้ บนศีรษะโดยให้ชายครุย
ปล่อยทิ้งลงมาข้างหู ผ้าตุง มีลักษณะเด่ น คือ จะทอเป็ นผืนผ้าฝ้ายสีขาว ใช้เทคนิ คการขิดและจก โดยลวดลายที่
ปรากฏบนผืนตุงจะเป็นลายสัตว์ที่ช่างทอได้พบเห็ น เช่น ช้าง ม้า นกยูง ไก่ งู เป็นต้น นอกจากนี้ แล้วยั งมีลวดลาย
สัตว์ในหิมพานต์ ได้แก่ นาคและลวดลายคนในอิริ ยาบถท่าทางต่างๆ