Page 159 - dcp3

148
ความหมายของเครื่องบู ชา
๑) การบูชาด้วยข้ าวตอก
ตามคติความเชื่อที่ว่า ข้ าวตอกคือเครื่องบูชาพระพุทธเจ้า ถื อกันว่าเป็นของบริสุทธิ์ด้วยคุณสมบัติสีสันและ
กลิ่นข้าวตอก
๒) เครื่องบูชาด้ วยดอกไม้
คือเครื่องบูชาสำ �คัญอย่างหนึ่ง ที่แสดงความเคารพต่อสิ่งศั กดิ์สิทธิ์ หรือเคารพต่อผู้ มีพระคุ ณสำ�หรั บบูชา
พระสงฆ์ สีสันของดอกไม้บูชามีหลากหลายสี เมื่อมาอยู่รวมกัน
๓) ธูปหางหนูหรือธูปหางฟั่นมือ
ธูปไทยทำ�จากไม้หอมคือไม้จันทน์ ไม้กฤษณา ผสมกับผงโกบั๊ว อบรํ่าแล้วฟั่นเป็นดอกมีลั กษณะหัวธูปโต
เรียวยาวลงมาถึงก้านไม้ไผ่ ปัจจุบันพบอยู่ในชุมชนไม่ มากแต่ก็ยังทำ�อยู่ นอกจากนี้ ยังมีธูปไม้ระกำ� คือธูปที่ใช้ แกน ใน
ของก้านระกำ� มาทำ�หุ้มด้วยผงไม้จันทน์หอม ฟั่นเป็นดอกมีขนาดโตเท่าเที ยนเล่มหนักบาท ใช้ทำ�ธูปเทียนแพ และธู ป
เทียนพนม
๔) เทียนขี้ผึ้ง
เทียนขี้ผึ้งคือเทียนที่ทำ�จากรังผึ้งป่านำ�มาฝั้นกับไส้เที ยน ใช้จุดบู ชาธรรม พร้อมกับดอกไม้ที่บูชาพระสงฆ์
ข้าวตอกสำ�หรั บบูชาพระพุทธ ถือเป็นเครื่องบูชาอย่างไทย โดยมีคติความหมายแฝงในสิ่งของเหล่านี้ขี้ผึ้ง คื อรังผึ้ง
จากธรรมชาติสี ของขี้ผึ้งจะมีสีตามเกสรดอกไม้ ในป่า มีสีเหลืองอ่อนจนกระทั่ งเป็นสีเหลื องแกมนํ้าตาล ขึ้นอยู่กับถิ่น
ที่ผึ้งอาศัยอยู่ ขี้ผึ้งป่าธรรมชาติ มีความเหนียวและยื ดหยุ่นเมื่อได้รับความร้ อน มีกลิ่นหอมจากเกสรดอกไม้ ถื อเป็น
คุณสมบัติพิ เศษอย่างหนึ่ งของขี้ผึ้ง
๕) ทีป หรือ ประทีป
เครื่องให้แสงสว่างนอกจากเทียน แสงสว่างนี้ เกิดจากเชื้อเพลิง นํ้ามั นชนิดใดชนิดหนึ่ง เช่น นํ้ามันมะพร้าว
นํ้ามันถั่วเจือหัวนํ้ามั นหอม นำ�ด้ายดิบมาทำ �เป็นไส้สำ�หรับจุดให้แสงสว่ าง
ความนิยมใช้ทีป มีมาแล้วตั้งแต่สมัยสุโขทัย ดั งปรากฏเครื่องบูชาชนิดนี้ในศิลาจารึก ความว่า “ย่อมตั้ง
กัลปพฤกษ์ ใส่รมยวลดอกไม้ ตามไต้เทียน ประทีป เผาธูปหอมตระหลบทุกแห่ง”
๖) พุ่มดอกไม้
พุ่มดอกไม้เครื่องสดหรือเรียกกั นว่า ดอกไม้พุ่ม คือการนำ�ดอกไม้ ใบไม้และส่วนต่างๆ ของดอกไม้มาจัด
แต่งหรือปักให้เกิดเป็ นรูปทรงพุ่มกลม รูปทรงดอกบัวตูม (อภิรัติโสฬศ, ๒๕๕๒) ทรงพุ่มข้าวบิ ณฑ์ ทรงนํ้ าเต้า เป็นต้น
ซึ่งการติดพุ่ มด้วยกลีบแบบต่างๆ ต้องเข้าใจรูปทรงลักษณะของพุ่มก่อน เริ่มต้นจากยอดที่มีปลายแหลมแล้วป่ องพอง
และลดโค้งลงสู่ฐาน (ศรีมุ่ ย เมืองยศ, ๒๕๕๐ : ๙๐) การประดิษฐ์ พุ่มดอกไม้สดนี้จะต้องมีแกนหรือหุ่นปัก เรียกว่า
การประดิษฐ์ พุ่มแบบขึ้นหุ่น โดยวัสดุ ที่ใช้ คื อ หุ่นดินเหนียว หุ่นขี้เลื่ อย หุ่นผักและผลไม้ หุ่นผักตบชวา และหุ่นใบเตย
(อภิรัติโสฬศ, ๒๕๕๒)