Page 150 - dcp3

139
การทำ�เครื่องแต่งกายมโนห์รา เป็นงานช่างที่ต้องอาศั ยฝีมือช่างหลายแขนงในการสร้างชุดแต่งกายและเครื่ อง
ประดับ ช่างเย็บปักถักร้อยจะนำ �ทักษะฝีมือมาบู รณาการสร้างสรรค์ ชุดแต่งกายของมโนห์รา ได้แก่ การตั ดเย็บผ้านุ่ง
กางเกงสนับเพลา ผ้าห้อยหน้าและผ้าห้อยหลัง งานถักร้อยจะเกี่ยวข้ องกับการนำ�เม็ดลูกปัดมาเรียงร้อยเป็ นตัวเสื้อ
และส่วนประกอบอื่นๆ ของเครื่องแต่ งกาย งานสลักดุ ลจะเกี่ยวข้ องกับการทำ�เครื่องประดับ เช่น ปีกนก ทั บทรวง
และเล็บมโนห์รา เป็นต้น ส่วนงานกลึงและการลงลักปิดทองจะเกี่ยวกับการทำ�เทริ ดมโนห์รา ซึ่งถือเป็นส่วนประกอบ
ที่สำ�คัญชิ้ นหนึ่งของการแต่งกายมโนห์รา
การแต่งกายของมโนห์รา นับเป็นงานฝีมือที่มี เอกลักษณ์สำ�คัญทำ�ให้ผู้ชมได้เห็นถึงฝีมื อของช่างผู้สร้างสรรค์ชุด
การแสดงและเครื่องประดับมโนห์รา ส่งผลให้ เห็นถึงความงามของผู ้แสดง มีคุณค่าทางศิลปะเชิงช่างสะท้อนให้เห็นถึง
ความขยัน อดทนในการสร้างสรรค์ ผลงานที่ประณี ตชุดมโนห์รามีส่วนประกอบที่สำ�คัญ ดังนี้
๑. เทริด เป็นเครื่ องประดับศี รษะของตัวนายโรงหรือโนราใหญ่ ทำ�เป็ นรูปมงกุ ฎอย่างเตี้ย มีกรอบหน้ามีด้ าย
มงคลประกอบ
๒. เครื่องลู กปัด เครื่องลูกปั ดจะร้อยด้วยลูกปัดสีเป็ นลายมีดอกดวง ใช้สำ�หรั บสวมลำ�ตั วท่อนบนแทนเสื้อ
ประกอบด้วยชิ้นสำ�คั ญ ๕ ชิ้น คื อ
- บ่า สำ�หรับสวมทับบนบ่าซ้าย – ขวา รวม ๒ ชิ้น
- ปิ้งคอ สำ�หรับสวมห้อยคอหน้า - หลั ง คล้ายกรองคอ รวม ๒ ชิ้น
- พานอก ร้อยลูกปั ดเป็นรู ปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ใช้ พันรอบตัวตรงระดั บอก บางถิ่นเรียกว่า “พานโครง”
บางถิ่นเรียกว่า “รอบอก”
๓. ปีกนกแอ่น หรือปีกเหน่ง มักทำ�ด้วยแผ่นเงิ นเป็นรูปคล้ายนกนางแอ่นกำ�ลังกางปีก ใช้สำ�หรับโนราใหญ่ หรือ
ตัวยืนเครื่ องสวมติดกับสังวาลย์อยู่ ที่ระดับเหนือสะเอวด้านซ้ายและขวา
๔. ซับทรวง หรือทับทรวง หรือตาบ สำ�หรับสวมห้อยไว้ตามทรวงอก นิยมทำ�ด้วยแผ่ นเงินเป็นรูปคล้ายขนม
เปียกปูนสลักเป็นลวดลาย และอาจฝังเพชรพลอยเป็นดอกดวงหรืออาจร้อยด้ วยลูกปัด
๕. ปีก หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า หางหรือหางหงส์ นิยมทำ�ด้ วยเขาควายหรือโลหะเป็ นรูปคล้ายปี กนก ๑ คู่
ซ้าย–ขวา ประกอบกัน ปลายปีกเชิดงอนขึ้นและผูกรวมกันไว้ มีพู่ทำ�ด้ วยด้ายสีติดไว้เหนือปลายปีก ใช้ลูกปัดร้อยห้อย
เป็นดอกดวงรายตลอดทั้ งข้างซ้ ายและขวาให้ดู คล้ายขนของนก ใช้สำ�หรับสวมคาดทับผ้านุ่งตรงระดั บสะเอวปล่อย
ปลายปีกยื่นไปด้านหลังคล้ายหางกินรี
๖. ผ้านุ่ง เป็นผ้ายาวสี่เหลี่ ยมผืนผ้า นุ่งทับชายแล้วรั้งไปเหน็ บไว้ข้างหลัง ปล่อยปลายชายให้ห้อยลงเช่นเดียว
กับหางกระเบน เรียกปลายชายที่พับแล้วห้อยลงพื้นว่า “หางหงส์” (แต่ชาวบ้านส่วนมากเรียกปีกว่าหางหงส์) การนุ่ง
ผ้าของโนราจะรั้งสูงและรัดรูปแน่นกว่านุ่งโจงกระเบน
๗. กางเกงสนับเพลาหรือที่คนใต้เรียก เหน็ บเพลา “หนับเพลา” ก็ว่ า สำ�หรั บสวมแล้วนุ่งผ้าทับปลายขาใช้
ลูกปัดร้อยทับหรือร้ อยแล้วทาบ ทำ�เป็ นลวดลายดอกดวง เช่น ลายกรวยเชิงรักร้อย