Page 125 - dcp3

114
งานช่างตอกกระดาษเรียบเรียงโดย บุ ญชัย ทองเจริญบั วงาม
งานช่างตอกกระดาษเป็นงานช่างที่ แยกตัวออกมาจาก “ช่างสลัก” ถือเป็นงานช่ างประเภทหนึ่งของไทย
ช่างกระดาษพบทั่วไปได้ทุกภาคในประเทศไทย อยู่ในจารีตขนบวัฒนธรรมตามชุมชนและท้องถิ่นต่างๆ เช่น ภาคเหนือ
จะพบงานช่างกระดาษทองอังกฤษหรือกระดาษสี ประดับปราสาท หี บศพ หรือปะรำ� ในจารีตประเพณีของชาวล้านนา
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จะพบงานช่างกระดาษ ประดับประดาในงานบุญต่างๆ ในฮีตสิบสอง คลองสิบสี่ เช่น ประดับ
ประดาบั้งไฟในขบวนแห่บั้งไฟงานบุญเดือนหก เรือไฟบกในงานประเพณี ไหลเรือไฟในประเพณีออกพรรษา ตลอดจน
งานศพตามแบบพื้นบ้านอีสาน ประดับประดาหอธรรมาสน์ในงานบุญผเวสภาคกลาง จะพบงานช่างกระดาษในงาน
ช่างสิบหมู่ของไทย ในงานพระเมรุท้องสนามหลวง การตอกกระดาษประดับพระเมรุมาศหรือพระเมรุ ตลอดจนปะรำ�
อาคารสิ่งปลูกสร้างในงานพระราชพิธี ที่รู้จักกันในนาม “ช่างกระดาษทองย่น” ภาคใต้ จะพบงานช่างกระดาษ ในการ
ประดับประดา เรือพนมพระในประเพณีชักพระทั้งทางบกและทางนํ้า ในประเพณีงานบุ ญสารทเดือนสิบของภาคใต้
และหีบศพและเมรุเผาศพของชาวไทยพุ ทธ ใน ๔ จังหวัดชายแดนภาคใต้
งานช่างตอกกระดาษที่พบอยู่ในชุมชนต่ างๆ ทุกภูมิ ภาคของประเทศไทย ถือเป็นงานช่างฝี มือพื้นบ้านที่มี
เอกลักษณ์เฉพาะตั ว ประจำ�ท้องถิ่นต่างๆ ช่างตอกกระดาษแต่ละสกุลช่าง มีการสื บทอดมาจากบรรพบุรุษลงมานาน
หลายชั่วอายุคน ลวดลายตอกกระดาษต่างๆ ที่แสดงออกมาในรูปแบบของลวดลายเชิงสัญลั กษณ์ บ่งบอกถึงแนวคติ
ความเชื่อในเรื่องจารีตประเพณี และวัฒนธรรมของตนเองได้เป็นอย่างดี อาคารสิ่งก่อสร้ างชั่วคราว หรือสิ่ งของที่สร้าง
ขึ้นเพียงใช้งานชั่วคราวไม่ถาวร ล้วนแล้วแต่ ต้องอาศัยงานช่างตอก-กระดาษ ประดับประดาเสมอ เช่ น หีบศพ ปะรำ� เมรุ
พลับพลา ปราสาท ขบวนบั้งไฟ เรือไฟ ตลอด
จนธรรมาสน์ เทศในเทศกาลงานบุญผเวส
ของชาวอีสาน เป็ นต้น สิ่งเหล่านี้ถูกสร้างขึ้น
ด้วยภู มิปัญญาของช่างที่อยู่ ในท้องถิ่นต่างๆ
ลวดลายและรูปแบบที่ปรากฏ บางลวดลายมี
คติสอดแทรกความนึ กคิดของช่างผู้ประดิษฐ์
บางลวดลายได้แรงบั นดาลใจจากเรื่องราว
ในพุ ทธศาสนา เช่น ภาพตอกกระดาษใน
งานบุ ญผเวส บางลวดลายได้ แรงบันดาล
ใจจากสิ่งของใกล้ ตัวและธรรมชาติ นั บเป็น
ความงามที่มีคติแฝงอยู่ในลวดลายประจำ�ตัว
ในท้องถิ่นต่างๆ เมรุนกหัสดีลิงค์ และหีบศพแอวขัน ประดับตกแต่งด้วยลายตอกกระดาษ
สกุลช่างพื้นบ้าน กลุ่มช่างพระครู สิริธรรมโกวิท
ที่มา: งานพระราชทานเพลิงศพพระครูพิพิธปริยั ติคุณ
อดีตเจ้ าคณะตำ�บลเมืองไพร อำ�เภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด