Page 50 - dcp2

39
การสั กยา เป็นภูมิ ปัญญาในการรักษาโรคประเภทหนึ่งของชาวอี สาน เช่น สั กเพื่อลดอาการปวดศีรษะ ลดอาการ
ปวดบวมตามข้อ ถอนพิษต่างๆ โดยเฉพาะพิษจากแมงมุมกัด
ภูมิปัญญาที่เกี่ยวข้ อง ได้แก่ นํ้ายาที่ใช้ประกอบการสักและวิ ธีการสั ก
นํ้ายาที่ใช้ ประกอบการสัก ประกอบด้วย ว่านกระจาย ว่านแก้เส้นขอด ว่านขมิ้นขาว ว่านถอนพิษร้อยแปดและ
นํ้ามันบึ้งแดง ถ้าไม่มีให้ใช้ นํ้ามั นเลียงผาแทนแต่คุณภาพจะด้อยกว่านํ้ามันจากบึ้งแดง การตรี ยมนํ้ายาเพื่อใช้ในการสักให้
นำ�หัวว่านสดทั้งหมดมาหั่นให้เป็นชิ้นบางๆ แล้วนำ �ไปหุงกับนํ้ามันมะพร้าวผสมกับนํ้ามันงา โดยมีคาถากำ�กับในการสั ก
ส่วนการจั บบึ้งแดงมาใช้ต้องระวังเป็นพิเศษเพราะถ้าถูกบึ้งกัดอาจตายได้
วิธีการสัก เริ่มจากการหยดนํ้ายาลงบริเวณที่ต้องการรั กษา เช่น กรณีรั กษาพิษให้หยดนํ้ายารอบๆ ปากแผล แต่ ถ้า
รักษาอาการปวดเมื่อยให้หยดนํ้ายาไปตามเส้นที่ต้องการรักษาอาการปวด จากนั้ นใช้เข็มสักบริเวณที่มี หยดนํ้ายาทุกหยด
๕-๖ ครั้ง แทงบริเวณผิวๆ ไม่ลึกเหมือนการสักยั นต์
เมื่อนํ้ายาแห้งแล้ว ใช้สำ�ลีชุบนํ้ ามันบึ้งแดงหรือนํ้ามันเลียงผาเช็ดบริ เวณที่สักไว้ ตำ�รับพ่อแพง นาคะอินทร์มีคาถาใน
ขณะเช็ดนํ้ามั นว่า “โอมสามเฒ่า โอมสามแก่ โอมสามพาข้าว โอมเฒ่าผี โพง โอมเฒ่าผีพาย โอมสหายยาเด้อ มนตร์อันนี้
กูซิ อ่อยเลือดขึ้ น มนต์ร์อันนี้กู ซิอ่อยเลือดลง ว่ าซิลงเลือดแล้วกูซิเป่าเลื อดหมู่นี้ให้มันมุ่นบัดนี้แล้วนครโอมสะหะโอมสหาย
ยาเพ้ อ” (คาถาสลายเลือด)
การทำ�ความสะอาดเข็มสักในอดีตใช้ลนไฟฆ่าเชื้ อ แต่ในปัจจุบันนิยมใช้แอลกอฮอล์ เข็มที่ใช้สักเดิมเป็นโลหะที่มี
หัวเข็มเป็นเข็มคู่ แต่ในปัจจุบันส่วนใหญ่ใช้เข็มฉีดยา ผู้รู้ที่ทำ�การสักรักษาในปัจจุบันพบว่ามี เฉพาะผู้ชาย ทั้งนี้เนื่องจากการสัก
ต้องมี คาถาและต้องใช้ ของมีคมซึ่งเป็นเรื่องที่ผู้หญิงส่วนใหญ่ไม่ ถนัด
ข้อห้ามของการสั กรักษามี ๒ ประการ คือ นํ้ายาที่สกัดจากว่านห้ามนำ�มาสู ดดม และเมื่อได้ รักษาด้วยการสักไปแล้ว
ห้ามกินดักแด้โดยเด็ดขาดเพราะโปรตีนจากดักแด้จะไปลดประสิ ทธิภาพของยาที่อยู่ในร่างกาย
สรุปได้ว่าการสักคือ การทำ�ให้ผิวหนังเป็นรูเพื่ อให้นํ้ายาซึมเข้าสู่บริเวณที่เป็นปัญหาโดยตรง ส่วนนํ้ามันที่ใช้มี ลักษณะ
เป็นนํ้ ากระสายยา ช่วยให้ยาเดินได้ดีขึ้น
จากบริบททางสั งคมที่เปลี่ยนแปลงไปทำ�ให้ปัจจุบันการสั กเพื่อรั กษาโรคลดลงในปัจจุบันอาจมีผู้รู้ไม่ เกิน ๒๐ ท่าน
ปัญหาที่สำ�คั ญคือ ยังไม่มีการถอดองค์ความรู้ ทางด้านนี้ เพื่อนำ�มาอนุ รักษ์ฟื้นฟูและพัฒนาการใช้ในขั้นต่อไป
การสักยา
เรียบเรียงโดย อุษา กลิ่นหอม