Page 99 - dcp1

90
เจิง
เรียบเรียงโดย พันเอก(พิเศษ)อำ�นาจ พุกศรีสุข
เจิง คือ ศิลปะการต่อสู้ป้องกั นตัวของชายชาวล้านนา คำ�ว่ า “เจิง” เป็นคำ �ในภาษาไทยเหนือมีความหมายเช่น
เดียวกับคำ�ว่า “ เชิง” ในภาษาไทยภาคกลางคือ ชั้ นเชิง ซึ่งหมายถึงศิลปะการต่อสู้ มักทำ�กันในงานประเพณีต่างๆของ
ภาคเหนือ โดยปกติผู้ฟ้อนมักเป็นผู้ชาย และมักจะฟ้อนในหมู่คนสนิทๆ และรู้จักกันเป็นส่วนใหญ่ เช่นในงาน “บวชลูกแก้ว”
(บวชเณรน้อย) โดยฟ้อนเข้ากับจังหวะของวงกลองที่มี อยู่ ในงานนั้นๆ หรื อที่ สามารถหาได้ในพื้นที่ เช่น กลองแซะ
กลองปู่เจ่ กลองมองเซิง กลองไชยมงคล กลองสิ้งหม้อง กลองก้นยาว กลองสะบัดชั ย
เจิ ง นั้นแสดงออกโดยการนำ�ท่ าทางลวดลายในการต่อสู้ของกระบวนท่ าตามแบบแผนการต่ อสู้ที่ใช้ อยู่ใน
ชีวิ ตประจำ�วันหรือใช้ ทำ�การรบในสงคราม ทั้ งด้วยมือเปล่ าและด้วยอาวุธ มาร่ายรำ�ประกอบเข้ ากับจั งหวะกลอง
ด้วยลี ลาที่อ่ อนช้อยงดงามอันแฝงไว้ ซึ่ งความแข็งแกร่งดุ ดั น เรียกว่ า ฟ้ อนเจิง หมายรวมทั้ งการฟ้อนมือเปล่าและ
การฟ้อนประกอบอาวุ ธโดยเรี ยกลั กษณะการฟ้อนตามชื่ ออาวุ ธนั้นๆ คื อ ฅ้อน หรื อไม้พลองประกอบการฟ้ อน
เรียกว่า ฟ้อนเจิงไม้ฅ้อน ใช้ หอกประกอบการฟ้อน เรียกว่า ฟ้อนเจิงหอก ใช้ ดาบประกอบการฟ้อน เรียกว่า ฟ้องเจิงดาบ
ใช้ลา คือดาบวงพระจั นทร์ประกอบการฟ้อน เรี ยกว่า ฟ้อนเจิ งลา และฟ้อนด้ วยมือเปล่า เรียกว่า ฟ้อนเจิงมือ ต่อมา
คำ�ว่าเจิง ในการฟ้อนประกอบอาวุ ธต่าง ๆ ได้กร่ อนหายไป จึงเรียกการฟ้อนเจิงประกอบอาวุ ธต่าง ๆ ตามชื่อของอาวุธ
นั้นๆ คือ ฟ้อนไม้ฅ้อน ฟ้อนหอก ฟ้อนดาบ ฟ้อนลา และเรี ยกการฟ้อนด้วยมือเปล่านี้ว่ า ฟ้อนเจิ ง มักดำ�เนินร่วมกับ
ตบบ่าผาบ หรือตบมะผาบ คือการใช้มือทั้งสองข้าง ตบไปที่ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายเพื่อให้เกิดเสียงดัง ด้วยท่าทางที่ สง่างาม
นัยวาเป็นการปลุกเสกให้ร่ างกายมีความคงกระพันชาตรีตามความเชื่อของคนสมัยก่อน โดยในระหว่างการตบมะผาบจะ
มีการร่ายคาถาที่ได้รํ่าเรียนมาไปด้ วย