Page 18 - dcp1

9
งูกินหาง
เรียบเรียงโดย สุจริต บัวพิมพ์ และ รองศาสตราจารย์ชัชชั ย โกมารทัต
งูกินหางเป็นการเล่นพื้นเมืองเก่าของไทยทางภาคกลาง เป็นการเล่นเลียนแบบลักษณะท่ าทางการเคลื่อนที่ของงูที่มี
ลักษณะลำ �ตัวยาวและเลื้อยคดเคี้ยวไปมา สมัยก่อนนิยมเล่นกันทั่วไปแทบทุ กจังหวัด เช่นประจวบคี รีขันธ์ กรุงเทพฯ ธนบุ รี
นนทบุรี พระนครศรีอยุ ธยา ปราจีนบุรี ตราด และลพบุ รี ไม่ ปรากฏหลักฐานว่ามีการเล่นงูกินหางกั นมาตั้งแต่เมื่อใด
แต่พบการเล่นงูกินหางว่ามีการเล่นกันมาแล้วในสมัยรัชกาลที่ ๖ ดังจะเห็นได้จากการเล่นกีฬาต่าง ๆ ที่จัดให้มีขึ้นในงานตรุษ
สงกรานต์ ณ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้จัดให้มี การเล่นงูกินหางด้ วย (สยามออบเซอร์เวอร์, ๖ เมษายน
๒๔๗๕) นอกจากนี้ ใน พ.ศ. ๒๔๗๕ ยังพบว่าการเล่นงูกินหางได้ แพร่หลายไปยังจังหวัดต่าง ๆ แล้ว ดั งปรากฏหลักฐาน
ว่ ามีการแข่ งขันงูกินหางกันในงานกรีฑาเนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนม์พรรษาพระบาทสมเด็ จพระเจ้าอยู่หัว รั ชกาลที่ ๗
ณ จังหวัดกระบี่ (บัญชี รายชื่อสิ่งของผู้บริจาคให้รางวั ลแก่นักเรียนผู้เข้าแข่งขันในการกรีฑาในงานเฉลิมพระชนมพรรษา
พ.ศ. ๒๔๗๕ จังหวัดกระบี่, ๒๔๗๕) ด้วย การเล่นงู กินหางเป็นการเล่ นสนุกสนานของชาวบ้านสมั ยก่อน ซึ่งมักจัดให้มีการ
เล่นกันในงานตรุษสงกรานต์และงานเฉลิมฉลองต่างๆ นอกจากนี้ยังมีการเล่นเป็นการออกกำ�ลังกายในหมู่ชาวบ้านในโอกาส
ที่มาช่วยงานต่างบ้านหรือในยามว่ างจากการงานด้วย งูกินหางไม่เพียงเป็นกีฬาที่เล่นกันมากในภาคกลาง แต่ยังเป็นกีฬาที่
นิยมเล่นกันมากทั่วทุกภาคของประเทศไทยทั้งภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ด้วย ปัจจุบันการเล่นงู กิน
หางยังคงมีเล่นกันอยู่โดยทั่วไป แต่ผู้ใหญ่ไม่ใคร่ นิยมเล่นกันแล้ว คงมีแต่เด็กๆ เล่นกัน
งูกินหางสะท้ อนถึงกริ ยาอาการที่งูเลื้อยเคลื่อนที่คดไปคดมา เป็ นวิถี ชีวิตจริงของชาวบ้ านในภาคกลางของไทย
ที่ประกอบอาชีพหลักในการเกษตร ทำ�ไร่ ทำ�สวน ทำ�ให้ต้องพบเห็นงูซึ่งเป็นสัตว์ที่มีอยู่มากมายหลายชนิดในประเทศไทย
โดยมีวิธี เล่นที่หัวแถววิ่งไล่จับหางแถว เปรียบเสมือนหัวงู เคลื่อนที่ไล่กั ดกินหางงู เป็นการเล่นที่ไม่ พบเห็นในประเทศอื่น
นับเป็นเอกลักษณ์ ไทยที่สะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาไทยในการเลียนแบบกิ ริยาท่าทางของงูที่เลื้ อยเคลื่อนที่ คดไปคดมา
สามารถนำ�มาใช้เล่นเพื่อการผ่อนคลายและสนุกสนานร่วมกัน และเป็นการเรียนรู้ธรรมชาติของงูในวิถีชีวิตของชาวไทย
งูกินหางสามารถเล่นได้ทุกโอกาสที่ว่าง มักจัดให้เล่ นและแข่งขันกันในเทศกาลตรุษสงกรานต์หรื องานเฉลิมฉลอง
ต่างๆ เช่ น งานเฉลิมพระชนม์พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เป็นต้น เล่นได้ทั้งชายและหญิงทั้งเด็ก ผู้ ใหญ่ และ
คนชรา จำ�นวนผู้เล่นอย่างน้ อยต้องมีตั้ งแต่ ๗-๘ คนขึ้นไป เล่นได้ทั้งชายและหญิง ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่และคนชรา สถานที่เล่น
บริเวณสนามหญ้ า ลานวัด ลานบ้ าน หรือบริเวณลานกว้ างทั่วไป
วิธีเล่น อาจจำ�แนกได้เป็น ๓ วิธี วิ ธีแรกเป็นการเล่นแบบ “กินหางตัวเอง” วิธีที่สองเป็นการเล่นแบบ “กินหางตัวอื่น”
ส่วนวิธีที่สามเป็นการเล่นแบบ “แม่ งูกิ นลูกงู” สองวิธีแรกน่าจะเป็นวิธี เล่นแบบดั้งเดิม ส่วนวิธีที่สามน่ าจะเป็นวิธี เล่นที่
ดัดแปลงขึ้นภายหลัง เนื่องจากพบหลักฐานว่าสองวิธีแรกมีการเล่ นกันมากและแพร่หลายในเกือบทุกภาคของประเทศแล้ว
ในปี พ.ศ. ๒๔๘๐ (กรมพลศึกษา, ๒๔๘๐)