Page 56 - บูรพศิลปิน58

41
บูรพศิ ลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุคคลสำ�คัญของโลก พุทธศักราช ๒๕๔๗
พระราชสมภพ ๑๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๓๔๗
สวรรคต ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๑๑
ยุคสมัยรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๒ - รัชกาลที่ ๔)
พระราชประวัติและพระราขกรณียกิจ
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้ าเจ้าอยู่หัว พระนามเดิม “สมเด็จพระเจ้า
ลูกเธอ เจ้าฟ้ามงกุฎ” เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็ จพระพุทธเลิ ศหล้านภาลัย
และสมเด็จพระศรีสุริ เยนทราบรมราชินี เสด็จพระราชสมภพเมื่ อวันที่ ๑๘ ตุลาคม
พ.ศ. ๒๓๔๗ ณ พระราชวังเดิม ธนบุรี
พ.ศ. ๒๓๕๙ พระชนมพรรษา ๑๓ พรรษา โปรดให้ มี พระราชพิ ธี
โสกั นต์ครั้งใหญ่ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ภายในพระบรมมหาราชวัง และ
เมื่อพระชนมพรรษา ๑๔ พรรษา ทรงพระผนวขเป็นสามเณร แล้วประทับจำ�พรรษา ณ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์
ทรงพระผนวชอยู่ ๗ เดือน จึงลาผนวช ทรงศึกษาวิชาความรู้ต่างๆ สำ �หรับพระราชกุมาร เช่น การฝึกหัดอาวุธ และ
วิ ชาคชกรรม
พ.ศ. ๒๓๖๗ พระชนมพรรษาครบ ๒๑ พรรษา ทรงพระผนวช ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม มีพระนาม
ฉายาว่า “วชิ รญาโน” เสด็จไปประทับแรมที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ๓ วั น แล้วเสด็จไปจำ�พรรษา ณ วัดราชาธิวาส
ได้ ๑๕ วัน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศนภาลั ยเสด็จสวรรคต พระบรมวงศานุวงศ์และเสนาบดีได้อัญเชิญพระเจ้าลูกเธอ
กรมหมื่นเจษฎาบดิ นทร์ พระราชโอรสองค์ใหญ่ ขึ้นครองสิริราชสมบัติต่อมา จึงเป็นเหตุให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวทรงดำ�รงอยู่ ในสมณเพศต่อไป
ขณะที่ ทรงพระผนวชอยู่นั้น ได้ ทรงศึกษาภาษาบาลี พระปริยัติ ธรรม ทรงสอบได้เปรียญ ๕ ประโยค และ
ทรงเชี่ยวชาญรอบรู้พระไตรปิฎกอย่างแตกฉาน เมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๒ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทาน
เลื่ อนเป็นพระราชาคณะ ต่อมาทรงจัดตั้งคณะสงฆ์ขึ้นใหม่เรียกว่า “ธรรมยุติ กนิกาย”
เมื่ อ พ.ศ. ๒๓๗๙ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้ าเจ้าอยู่หัวทรงอาราธนาให้มาครองวั ดบวรนิเวศวิ หาร
พระอารามแห่ งใหม่ที่สร้างแล้วเสร็ จ ทรงจัดระเบียบการคณะสงฆ์ การปกครองวัด ทรงคิดค้นตัวอักษรอริยกะเพื่อ
ใช้พิมพ์ตำ�ราภาษาบาลี ทรงตั้งโรงพิมพ์ของคนไทยแห่งแรกที่วั ดบวรนิเวศวิหาร ตลอดจนโปรดให้ตีพิ มพ์หนังสือทาง
พุทธศาสนาขึ้นหลายเล่ม
ในระหว่างที่ ทรงพระผนวช ทรงศึกษาภาษาละตินกับสังฆราชปาเลอกั วซ์ และภาษาอังกฤษจาก ดร. บรัดเลย์
ดร. เรโนลด์ เฮ้าส์ และมิสเตอร์แคสเวล ทำ�ให้พระองค์ทรงศึกษาวิทยาการความก้าวหน้าของตะวันตกหลายสาขา เช่น
วิ ชาภูมิ ศาสตร์ คณิตศาสตร์ และดาราศาสตร์ จนทรงรอบรู้อย่างแตกฉาน
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดการเสด็จธุดงค์ ไปตามหัวเมืองต่างๆ เป็นผลให้ทอดพระเนตร
สภาพบ้านเมื องและความเป็นอยู่ของราษฎร ทำ �ให้เมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๖ ทรงพบศิลาจารึ กหลักที่ ๑ ของพ่อขุนรามคำ�แหง
มหาราช จารึกหลักที่ ๔ ของพญาลิไทย และพระแท่นมนังคศิลาบาตร จึงโปรดให้นำ�มาไว้ที่วั ดราชาธิวาส ด้วยพระปรีชา
สามารถด้ านอักษรศาสตร์และความสนพระราชหฤทัยด้านประวั ติศาสตร์ จึ งทรงสามารถอ่านจารึ กดังกล่าวได้
นับเป็นการวางรากฐานการศึกษาด้ านอักษรโบราณ ประวัติ ศาสตร์ และโบราณคดีที่สำ�คัญ
๔
สมัยรั ตนโกสินทร์