Page 301 - บูรพศิลปิน58

286
บูรพศิลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
นายไชยลังกา เครือเสน
ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง
(ดนตรีพื้นบ้าน) พุ ทธศักราช ๒๕๓๐
เกิด ๑๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๔๗ ที่จังหวัดน่าน
ถึงแก่กรรม ๒๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๕
ยุคสมัย รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๕ - รัชกาลที่ ๙)
ประวัติและการทำ�งาน
นายไชยลังกา เครื อเสน เป็ นบุตรของนายเขี ยวและนางยอดหล้า
เครือเสน เรียนกับพี่ ชายคนโตจนอ่านออกเขี ยนได้ตั้ งแต่ก่ อนเข้าเรี ยน เข้าเรี ยน
ที่โรงเรียนสุริยานุเคราะห์ ปัจจุบันคือ โรงเรี ยนศรีสวัสดิ์ วิทยาคาร จนจบชั้นประถม
ปีที่ ๔ นายไชยลังกา เครือเสน มีความสนใจดนตรี พื้นบ้านมาแต่ยั งเยาว์ โดยนำ�
เครื่องดนตรีของพี่ชาย (นายคำ�ตั๋น) ซึ่งเป็นศิลปินพื้นบ้านในขณะนั้น มาดีด สีจนเป็น
นายคำ�ตั๋นจึงถ่ายทอดต่อเพลง “ตีนตุ้ม” ซึ่งเป็นแม่ เพลงพื้นบ้าน รวมทั้งเพลงอื่นๆ
จนสามารถเข้าวงได้ตั้งแต่ชั้นประถมปีที่ ๑ และออกแสดงการขับซอขณะเรียนชั้นประถมปีที่ ๓ ในครั้งนั้นได้รับประทาน
รางวัลจากเจ้าหลวง บุตรพระเจ้าน่าน และผู้ชมต่างประทับใจและชื่นชมในความสามารถ หลังจากเรียนจบชั้นประถม
ปีที่ ๔ ได้บรรพชาเป็นสามเณร ที่วั ดศรีพั นต้น สอบได้นักธรรมชั้นตรี และเปรียญ ๓ ประโยค ลาสิ กขาเมื่ออายุ ๒๐ ปี
เพราะมีใจรักการดนตรี จากนั้นเรียนขับซอเพิ่มเติมจากครูซอหลายท่าน เช่น นายเหมย พุฒนา นายยศ สมุทรสิน
นายสาน มะโนแสน และตั้งคณะวงดนตรีพื้นบ้าน “ไชยมงคล” เมื่ออายุได้ ๒๓ ปี เป็ นวงซอที่มี ชื่อโด่งดังเสี ยง
ลือไปทั่วภาคเหนือ รับแสดงในงานต่างๆ เป็นจำ�นวนมาก อายุได้ ๓๒ ปี ได้เริ่มถ่ายทอดวิชาการขับซอและดนตรี
พื้นบ้านทั้ง สะล้อ พิณ (ซึง) ให้แก่ ลูกศิษย์ลูกหาทั้งชายและหญิง โดยหนึ่งในศิษย์คนหนึ่งของท่านก็คื อ นายผาย นุปิง
ซึ่งต่อมาได้รับการยกย่องเชิดชูเกี ยรติให้เป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิ ลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ขับซอ) ด้วย
นายไชยลังกา เครือเสน ถึงแก่กรรมด้ วยโรคนิ่วในถุ งนํ้าดี เมื่ อวันที ่ ๒๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๕ สิริอายุได้ ๘๘ ปี
ผลงานสำ�คัญ
 แสดงดนตรี และขับซอพื้นเมือง
 ประดิษฐ์เครื่องดนตรีพื้ นบ้านเมื องเหนือหลายชนิด ประเภทสะล้ อ พิณ (ซึ ง) ฯลฯ นับจำ�นวนร้อยชิ้น
ทั้งฝีมื อและคุณภาพยอดเยี่ยม
 แต่งบทซอ เป็นลายลักษณ์อักษร เรียกว่า “ค่าว” จำ�นวนมาก ประดิษฐ์คำ�ร้ องและทำ�นองซอปั่นฝ้าย
ซึ่งมีเนื้อร้องกล่าวถึ งการทำ�งานของชาวล้านนาในอดีต เนื้อร้ องไพเราะทั้งลีลาและเนื้อหา
 หัวหน้าคณะวงดนตรี พื้นบ้าน “ไชยมงคล” รับแสดงในงานต่างๆ จนมีชื่อเสียง
 ครูสอนซอ และผู้ประกอบพิธีครอบครูซอ
 ได้รับเชิญเป็นวิทยากร เกี่ยวกับดนตรีและซอพื้นบ้าน
 ชนะเลิศประกวดดนตรีพื้นบ้าน จั งหวัดน่าน เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๗
 ได้รับคัดเลือกให้เป็น ผู้มี ผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม สาขาศิลปพื้นบ้าน ของภาคเหนือ ประจำ �ปี ๒๕๓๐
๒๙
สมัยรั ตนโกสินทร์