Page 262 - บูรพศิลปิน58

247
บูรพศิ ลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิ ทวงศ์เสนี
ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นาฏศิ ลป์)
พุทธศักราช ๒๕๒๘
เกิด ๒๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๔๖ ที่จังหวัดฉะเชิงเทรา
ถึงแก่อนิจกรรม๒๓ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๓
ยุคสมัย รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๕ - รัชกาลที่ ๙)
ประวัติ และการทำ�งาน
ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์ เสนี นามเดิ มว่า แผ้ ว สุทธิบูรณ์ เป็นธิดาของ
นายเฮง และนางสุ ทธิ สุ ทธิบูรณ์ ได้ เข้าถวายตั วในสมเด็จพระเจ้ าบรมวงศ์เธอ
เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา ในพระตำ�หนักวังสวนกุหลาบตั้งแต่
อายุ ๘ ปี รับการฝึกหัดนาฏศิลป์กับเจ้าจอมมารดาวาด (ท้าววรจันทร์ ) และเจ้า
จอมมารดาเขียน ในรัชกาลที่ ๔ เจ้าจอมมารดาทั บทิม ในรั ชกาลที่ ๕ หม่อมแย้มใน
สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) หม่อมยิ ่ งในสมเด็จพระบัณฑูรฯ ต่อมาเป็นที ่ โปรดปรานของสมเด็ จ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอั ษฏางค์เดชาวุธ ทรงขอท่านไปเป็นชายา มีนามว่า “หม่อมแผ้ว นครราชสีมา” พระบาท
สมเด็ จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่ หัว มีพระมหากรุณารั บท่านไว้ ในตำ�แหน่งสะใภ้หลวง ครั้ นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์ เธอ
เจ้าฟ้าอั ษฎางค์เดชาวุ ธ ทิวงคต ด้วยโรคพระวักกะอักเสบ ขณะนั้นท่านผู้หญิ งแผ้ว มีอายุ ได้ ๒๑ ปี ไม่มีโอรส ธิดา
ต่อมาท่านผู้หญิงแผ้วจึงสมรสใหม่กับ หม่อมราชวงศ์ตัน สนิทวงศ์ (พลตรี หม่อมสนิทวงศ์เสนี) ได้ติดตามสามีซึ่งรับราชการ
เป็นทูตทหารไปประจำ�ที่ประเทศฝรั่ งเศส ประเทศอังกฤษ ประเทศอิตาลี จนได้รับการแต่งตั้งเป็นเอกอัครราชทูตไทย
ประจำ �ประเทศโปรตุเกส เมื่อท่านไปประเทศไหนก็ สนใจศึกษานาฏศิลป์ของชาตินั้น และได้นำ�มาประดิษฐ์ท่ารำ�พัฒนา
เป็นท่านาฏศิ ลป์ไทยในเวลาต่อมา ด้วยความที่เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านนาฏศิลป์ไทย นายธนิต อยู่โพธิ์ หัวหน้ากองการสังคีต
กรมศิลปากร ขณะนั้น ได้เรียนเชิญให้ท่านผู้หญิงแผ้ว มาช่วยปรับปรุงฟื้นฟู และวางรากฐานด้ านการละคร การรำ� ให้
กับกรมศิลปากร นอกจากท่านจะเชี่ยวชาญในตำ�ราฟ้อนรำ�อันสืบเนื่องมาแต่ สมัยโบราณแล้ว ยังเชี่ยวชาญในการค้นคิด
ประดิษฐ์ ท่ารำ�ให้เหมาะสมกับกาลสมัย เป็นผู้ฝึกสอน และอำ�นวยการฝึกซ้อมการแสดงโขน ละคร ฟ้อนรำ� ต่ างๆ เป็น
จำ�นวนมาก เมื่อครั้งที่รัฐบาลให้กรมศิลปากรจัดนาฏศิ ลป์ไปแสดง ณ ประเทศสาธารณรั ฐประชาชนจีน เป็นครั้งแรก
ท่านเป็นผู้อำ�นวยการจัดทำ�บท คัดเลือกผู้แสดง อำ �นวยการฝึกซ้ อม ผลจากการแสดงในครั้งนั้นทำ�ให้หนังสือพิมพ์จีนทุก
ฉบับ กล่าวยกย่องชมเชยท่านผู้หญิงแผ้วมาตลอดอย่างสืบเนื่อง ด้วยการค้นคิดระบำ� “จีนไทยไมตรี ” สร้างความรู้สึก
ในมิตรภาพระหว่ างไทย - จีน อย่ างดียิ่ง
จากผลงานและความรู้ความสามารถทำ�ให้ท่านได้รับพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลาเข็มศิลปวิทยาและเครื่อง
ราชอิ สริยาภรณ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๐ ได้รับบรรดาศักดิ์เป็ นคุณหญิง ต่ อมาได้รั บเครื่องราชอิสริ ยาภรณ์ทุติ ยจุลจอมเกล้ า
วิ เศษ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๘ มี บรรดาศักดิ์ เป็นท่านผู้หญิง และปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ เป็นเกียรติยศมาโดยลำ�ดับ
ท่านผู้หญิงแผ้ว ทำ�งานในกรมศิลปากรในฐานะผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทยตลอดมาท่านถึงแก่อนิจกรรม เมื่อวันที่
๒๓ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๓ รวมอายุ ได้ ๙๘ ปี
๑๐
สมัยรั ตนโกสินทร์