Page 258 - บูรพศิลปิน58

243
บูรพศิ ลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)
เกิด ๖ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๒๔ ที่จังหวัดสมุทรสงคราม
ถึงแก่กรรม ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๗
ยุคสมัย รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๕ - รัชกาลที่ ๙)
ประวัติ และการทำ�งาน
หลวงประดิษฐ์ ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) เป็นบุตรของนายสิน และ
นางยิ้ม ศิ ลปบรรเลง ได้รับการฝึกฝนในด้านดนตรีไทยจากบิดาตั้งแต่ยังเยาว์ และ
เป็นที่เลื่องลือในหมู่นักดนตรีว่ าเป็นผู้ที่มีฝืมื อในการตีระนาดเอกยอดเยี่ยมมาก
พ.ศ. ๒๔๔๓ สมเด็ จพระเจ้าบรมวงศ์ เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมพระยา
ภาณุพันธุวงศ์ วรเดช เสด็จไปราชการที่จังหวัดราชบุรี เพื่อเตรียมการรับเสด็จ
พระบาทสมเด็ จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ หัว ที่ถํ้าเขางู ทรงทราบว่า นายศร
ศิ ลปบรรเลง เล่นดนตรีได้ ดีมาก จึงรับสั่งให้เข้าเฝ้าแสดงฝีมือ ทรงพอพระทัย
และขอตั วไปเป็นมหาดเล็กในพระองค์และหาครู ที่มี ชื่อเสี ยงและมีฝีมื อทาง
ดนตรีมาสอนให้ เช่น พระยาประสานดุริ ยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) เป็นต้น จนกระทั่ ง นายศร ศิลปบรรเลง
มี ความชำ�นาญในการดนตรี มากผู้หนึ่งและได้ เลื่อนที่ เป็น จางวาง ผู้ ควบคุมวงวังบูรพา ในคราวที่ สมเด็จพระเจ้ า
บรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุ พันธุวงศ์วรเดช เสด็ จประพาสชวา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๑ จางวางศร ได้ตาม
เสด็จไปด้วยและจำ�เพลงชวามาเรี ยบเรียงเป็นเพลงไทยหลายเพลง ต่ อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า
เจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้ าฯ พระราชทานราชทินนามและบรรดาศักดิ์ ให้เป็น “หลวงประดิษฐ์ไพเราะ” ดำ �รง
ตำ �แหน่งปลั ดกรมปี่พาทย์หลวง กระทรวงวัง และเป็ นผู้ถวายการสอนดนตรี ไทยแด่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้ า
เจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำ �ไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๗ ต่ อมาในรัชกาลที่ ๗ พระบาทสมเด็ จ
พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลาเข็มศิลปวิทยาให้ด้วย หลวงประดิษฐ์ ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)
ถึงแก่กรรม เมื่อวันที่ ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๗ สิริอายุ ๗๓ ปี
หลวงประดิษฐไพเราะ เป็นผู้ที่มีทั้งสติปัญญาและฝีมื อในทางดนตรี เป็นผู้ที่มี เชาวน์และปฏิภาณในทางดนตรี
อย่ างลํ้าเลิศ เพลงทุกเพลงที่ท่ านแต่งขึ้นล้วนมีทำ�นองไพเราะน่าฟั งและมีลีลาพิสดารกว่าคนอื่น นอกจากนี้ยั งเป็น
ผู้ริเริ่มนำ�เครื่องดนตรีของต่างชาติเข้ามาประยุกต์บรรเลงกับดนตรีไทยได้อย่างไพเราะเสนาะโสตอย่ างยิ่ง เช่น อังกะลุง
ของชวา เป็นต้น
๘
สมัยรัตนโกสิ นทร์