Page 189 - บูรพศิลปิน58

174
บูรพศิลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
นางพยอม สีนะวัฒน์
ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ศิลปะงานผ้า)
พุทธศักราช ๒๕๓๐
เกิด ๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๒ ที่ จังหวัดศรีสะเกษ
ถึงแก่กรรม ๒๕ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๑
ยุคสมัย รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๕ - รัชกาลที่ ๙)
ประวัติและการทำ�งาน
นางพยอม สีนะวั ฒน์ เป็นธิดาคนที่ ๒ ของนายกลิ่ นและนางแจ่ม
ชาติสีหราช จากจำ �นวนพี่น้องท้องเดียวกัน ๗ คน บิดามารดามีอาชี พค้าขาย
เดินทางค้าขายระหว่างจังหวัดศรีสะเกษกับจังหวัดนครราชสีมา ต่อมานางพยอม
ได้ย้ายมาอยู่ ที่นครราชสีมา จบการศึกษาชั้นสามัญระดับประถมศึกษาปี ที่ ๔
ส่วนการทอผ้านั้นเรียนจากมารดาและป้าตั้งแต่ยังเด็ก เรียนรู้กระบวนการทอผ้า
อาทิ การควบเส้นไหม ฟอกไหม ย้ อมไหม และทอผ้าไหม การย้อมผ้าต้ องใช้
เวลานานและมีขั้นตอนยุ่งยาก เพราะแต่ก่อนมั กใช้วั สดุธรรมชาติ เช่น ครั่ง เปลือกไม้ แก่ นไม้ เป็ นต้น ฉะนั้นต้องเป็น
ผู้ที่มีใจรักและอดทนจึงจะเรียนรู้ได้ดี ซึ่งต้องกับอัธยาศัยของนางพยอม
เมื่ออายุ ๑๗ ปี ได้แต่งงานกั บนายสวน สีนะวัฒน์ ชาวจั งหวัดร้ อยเอ็ด อาชีพรั บเหมาก่อสร้ าง จึงย้ายมาอยู่
กับสามีที่จังหวัดนี้ จากที่นี่เองนางพยอมได้เรียนรู้เรื่องการทอผ้าเพิ่ มเติมจากย่าและยายทวดของสามี ซึ่งเป็นช่างทอ
และช่างย้อมที่ มีฝีมื อเป็นเลิศของจังหวัด ทำ�ให้การทอผ้ามี การพัฒนาและก้ าวหน้าขึ้นเป็นลำ�ดั บ นางพยอมเริ่มจริ งจัง
กับงานผ้าที่รักเป็นชีวิ ตจิตใจเมื่อลู กๆ โตพอช่วยเหลื อตัวเองได้แล้ว นางพยอมมุ่งมั่นพัฒนางานอย่ างต่อเนื่อง จนผลงาน
เป็นที่ยอมรับและแพร่หลายและมีคุณภาพ มิได้หวั่นไหวกับปริมาณการผลิ ตที่กว่าจะได้มาแต่ละผืน ผลงานจึงเปี่ยมไป
ด้วยคุณค่า การทอผ้าไหมมีขั้นตอนสลับซับซ้อน ซึ่ งนางพยอมจะพิถีพิ ถันเป็นพิเศษตั้งแต่ การคั ดเลือกไหม คัดให้ได้
ขนาดสำ�หรับทำ�เส้ นพุ่ง เส้ นยืน นำ�มาแกะและปั่น แกะจนไหมเกลี้ยงไม่มีปุ่ม ปั่นจนเส้นเป็นเกลียวแน่นเสมอ การฟอก
ใช้ด่างที่ได้จากธรรมชาติและสารเคมี ตามกรรมวิธี ได้เส้ นไหมที่อ่อนสลวยเป็ นเงางาม การย้อมสี ใช้ทั้งสีจากธรรมชาติ
และสีเคมี มีความชำ�นาญในการย้อมสี สีที่ได้จึงสวยงาม มีชีวิตชี วา การค้นหูก ใช้มือค่ อยๆ ดึงเส้นไหมใส่หลักค้ นหูกให้
สมํ่าเสมอ เมื่อนำ�เครือหูกไปสืบและนำ �มาม้วนใส่กระดานเตรียมนำ �ขึ้นกี่เพื่อทอ เส้นยืนจะยาวเท่ากัน หั วหูกจะตรงไม่
เบี้ยวและทอง่าย การลงแป้งไหม ต้องใช้แป้งขนาดพอดี เส้นไหมจึงจะกลมไม่อ่อนหรือแข็งเกินไป จะทอได้ง่าย เนื้ อผ้า
ไม่กระด้าง การกระตุกไหม ต้องกระตุกให้เส้นยืดตรง กระตุกจนแห้ง ผึ่งลมอ่ อนๆ แล้วจึงเก็บ การทอ ต้ องใช้ช่างคน
เดียวทอทั้ งผืนเพื่อให้เนื้อผ้ าเป็นเนื้อเดียวกันไม่หนาบ้าง บางบ้าง จะเห็นได้ว่าทุกขั้ นตอนต้องมีความละเอียด ประณี ต
อีกทั้งนางพยอม ยังตรวจสอบและประเมินคุณภาพผ้าทุกชิ้น จึงไม่แปลกใจเลยว่าผลงานทุกประเภทของนางพยอม
ได้แก่ ผ้าพื้น ผ้าหมี่ ผ้าขิด ผ้ายกเชิง ผ้าสไบ ผ้ ายก ฯลฯ ล้วนมี คุณภาพอย่างยิ่ง
นางพยอม สีนะวัฒน์ ได้รับการประกาศเกียรติคุ ณและรางวัลต่างๆ มาอย่ างต่อเนื่อง อาทิ พุทธศักราช ๒๕๐๘
คณะกรรมการองค์การไหมโลก ให้นำ�ผลงานไปจัดแสดง ณ ประเทศเลบานอน พุทธศั กราช ๒๕๒๒ ได้รับรางวัลที่ ๑ ใน
การประกวดผ้าไหมมั ดหมี่และรางวัลที่ ๒ ในการประกวดผ้าฝ้ายมั ดหมี่ จากกระทรวงอุตสาหกรรมและคณะกรรมการ
ส่งเสริมสินค้าไหมไทย
๓๑
สมัยรั ตนโกสินทร์