Page 145 - บูรพศิลปิน58

130
บูรพศิลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
หม่อมราชวงศ์มิตรารุณ เกษมศรี
ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรม)
พุทธศักราช ๒๕๓๐
เกิด ๒๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๘
ถึงแก่อนิจกรรม ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๐
ยุคสมัย รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๖ - รัชกาลที่ ๙)
ประวัติและการทำ�งาน
หม่อมราชวงศ์ มิตรารุ ณ เกษมศรี เป็นโอรสของ พันโทหม่อมเจ้ าสมภพ
เกษมศรี และหม่ อมเยื้อน เกษมศรี ณ อยุ ธยา เรียนหนังสือระดับประถมศึกษาที่
โรงเรียนประถมวัดสุทัศน์ ฯ ระดับมั ธยมศึกษาที่โรงเรียนวั ดราชบพิธ และโรงเรี ยน
เทพศิ รินทร์ และระดั บอุดมศึ กษา ที่คณะสถาปั ตยกรรมศาสตร์ จุ ฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย สำ�เร็จอนุ ปริญญาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๑ จากนั้นเข้ารับราชการที่กรมโยธาธิการ
งานส่วนใหญ่เป็ นงานออกแบบอาคารราชการและอื่นๆ เช่น ออกแบบเรือนไทยเพื่ อเป็ นตัวอย่ างให้ประชาชน
นำ�ไปใช้ ออกแบบศาลากลางจั งหวัด และศาลอี กหลายแห่ง นอกจากงานราชการแล้ว ยั งมีงานออกแบบส่วนตัว
โดยส่วนใหญ่เป็นงานออกแบบบ้าน ซึ่ งเป็นที่นิยมและมีชื่อเสียงมาก จนลูกค้ าบางคนยอมที่จะรอแบบของท่านแม้จะ
เป็นเวลานานก็ตาม
พ.ศ. ๒๔๙๔ กรมศิลปากร ได้ ขอตัวท่านไปสั งกัดอยู่ ที่กองสถาปั ตยกรรมทำ �ให้ท่านได้ฝึ กฝนงานกับ
พระพรหมพิจิตร (อู๋ ลาภานนท์) ปรมาจารย์ด้านสถาปั ตยกรรมไทย ถือเป็นช่วงที่หม่อมราชวงศ์มิ ตรารุณ ได้ทำ�งานและ
พัฒนาฝีมือด้านสถาปัตยกรรมไทยอย่างเต็มที่ ผลงานขณะนั้น อาทิ ออกแบบและควบคุมการก่อสร้างวิหารพระพุทธสิหิงค์
จังหวัดชลบุ รี พระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ปราสาทจำ�ลอง ซึ่งนำ �ไปแสดง ณ กรุงบรัสเซลล์ ประเทศเบลเยียม เมื่อ พ.ศ.
๒๕๐๓ และออกแบบเมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วั ดเทพศิรินทราวาส ซึ่งใช้ เป็นเมรุในการพระราชพิธีตลอดมา
จนถึงทุ กวันนี้ และนอกจากงานออกแบบแล้ว ยั งได้รั บเชิญเป็ นอาจารย์ พิ เศษสอนสถาปั ตยกรรมไทยให้แก่
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และมหาวิทยาลัยศิ ลปากรและได้มี โอกาสรับใช้เบื้องพระยุ คลบาท ออกแบบ เขียนแบบ
และควบคุมการก่ อสร้ างที่ประทั บแปรพระราชฐานของพระบาทสมเด็จพระปรมิ นทรมหาภู มิ พลอดุ ลยเดชที่
ภูพิ งคราชนิเวศน์ จนใน พ.ศ. ๒๕๐๖ ได้ ลาออกจากราชการเพื่อปฏิบัติงานส่วนตัว เมื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทร
มหาภู มิพลอดุ ลยเดชทรงทราบ จึงได้ทรงพระกรุ ณาโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมราชวงศ์ มิ ตรารุณไปปฏิบั ติราชการ
ในพระราชวัง สั งกัดสำ �นักพระราชวั ง ในตำ�แหน่งหั วหน้ากองมหาดเล็ ก แต่ปฏิ บัติ ราชการในฐานะสถาปนิ ก
พิเศษประจำ �พระราชวั ง ซึ่งได้ รับความไว้ วางพระราชหฤทัยตั้งแต่ ออกแบบ เขี ยนภาพ ควบคุมการก่ อสร้ าง
พระตำ�หนักภูพานราชนิเวศน์ ได้รับพระมหากรุณาธิ คุณให้ซ่ อมแซมสระสรง ที่ตำ�หนักที่ประทับวังไกลกั งวล หัวหิน
มีพระราชประสงค์ ให้เขียนแบบและต่อเติมพระตำ�หนัก ภายในพระตำ �หนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวังดุสิต และ
เป็นผู้รับผิดชอบการบูรณปฏิ สังขรณ์พระที่นั่งองค์ต่างๆ ภายในพระบรมมหาราชวัง เป็นต้น หม่อมราชวงศ์มิ ตรารุณ
เกษมศรี ได้ถวายการรั บใช้ ใต้เบื้องพระยุคลบาทพระบาทสมเด็ จพระปรมินทรมหาภูมิ พลอดุ ลยเดชเรื่ อยมา
จนเมื่ออายุ ๖๕ ปี ได้ขอถวายการรับใช้ โดยไม่รั บพระราชทานเงินเดือน และรั บใช้ใต้ เบื้องพระยุคลบาทเรื่อยมาจน
ตลอดชีวิต นับเป็นเวลานานกว่า ๓๐ ปี สร้างผลงานจนเป็ นที่ประจักษ์
๖
สมัยรั ตนโกสินทร์